اسم الکتاب : زمينه ها، عوامل و بازتاب جهانى انقلاب اسلامى، رهيافت فرهنگى المؤلف : ملكوتيان، مصطفى الجزء : 1 صفحة : 74
شخص، در سال بعد قانون ديگرى در اين زمينه تهيه كرد كه شاه با
آن هم موافقت نكرد.
فكر انحصار دخانيات بهجايى نرسيد تا آنكه در ماه شعبان 1306 ق
ناصرالدينشاه عزم سفر اروپا كرد. انگليسىها بهمنظور كسب امتيازى ديگر، در تحريك
شاه براى رفتن به اين سفر بسيار كوشيدند.
در طى سفر، آنها بيشازپيش، از شاه پذيرايى كرده، همزمان، از طريق
ماژور تالبوت، از مشاوران و نزديكان لرد ساليسبورى نخستوزير انگليس، از شاه و
امينالسلطان، صدراعظم، اعطاى امتياز توتون و تنباكو را خواستار شدند. تالبوت
ابتدا با دادن وعدههاى فراوان نظر مساعد امينالسلطان را جلب كرد، امينالسلطان
هم موضوع را با شاه در ميان نهاد و نتايج اعطاى اين امتياز را يك گنج بادآورده
خواند. ناصرالدينشاه كه فكر مىكرد با پولى كه بدينوسيله بهدست مىآيد،
مىتواند خرج سفر فعلى و سفر بعدى خود را تأمين كند، تصميم گرفت با واگذارى اين
امتياز موافقت نمايد. بنابراين، تالبوت را به تهران دعوت كرد تا درباره مفاد
قرارداد گفتوگو كنند.
وقتى تالبوت به تهران آمد، صورت امتيازنامه را كه اصول كلى آن قبلًا
تهيه شده بود، با كمك وزيرمختار انگليس در تهران نوشت؛ امينالسلطان نيز با كمى
جرح و تعديل، آن را همراه با مبلغ هنگفت رشوهاى- كه صاحب امتياز براى امضا پيشكش
مىداد- نزد ناصرالدينشاه برد و اضافه كرد، شركت رژى هرساله پانزده هزار ليره و
يكچهارم منافع كمپانى را به خزانه شاه پرداخت خواهد كرد. شاه در نوروز 1269 ش
امتيازنامه را امضا، و از امينالسطان نيز تقدير نمود.
شركت رژى براى كسب اين امتياز مبلغ چهارصد هزار تومان به
امينالسلطان و ساير درباريان رشوه داد. در يكى از اسناد بهجا مانده آمده است:
تالبوت در راه تهران اين نامه را براى امينالسلطان ارسال نمود:
اينجانب ماژور تالبوت تعهد مىكنم كه براى حضرت اشرف، امينالسلطان و
اعليحضرت، شاه ايران به حضرت اشراف مبلغ 40 هزار ليره استرلينگ بپردازم؛ 10 هزار
ليره از اين مبلغ را روز تفويض امتيازنامه رژى، 10 هزار ليره ديگر از
اسم الکتاب : زمينه ها، عوامل و بازتاب جهانى انقلاب اسلامى، رهيافت فرهنگى المؤلف : ملكوتيان، مصطفى الجزء : 1 صفحة : 74