ده درصد بقيه، 5/ 8 درصد، شعارهاى متفرقه‌اى بود كه اگرچه محور خاصى نداشت، در جهت تخريب رژيم پهلوى بود.[1]

دو. رهبرى و ساختارهاى بسيج‌گر

ويژگى‌هاى رهبرى امام خمينى (قدس سره) در همه جنبه‌هاى شخصيتى، اعتقادى و عملكردى گوياى ماهيت اسلامى انقلاب ايران است. او تربيت‌يافته مكتب اسلام بود و تنها به تكليف الهى خود عمل مى‌كرد و زندگى‌اى زاهدانه و دور از تجمل داشت. حضرت امام مقابله با محمدرضاشاه را وظيفه دينى خود و مردم مى‌دانست و منبع القاكننده روش‌هاى مبارزاتى وى نيز، انديشه اسلامى بود. ايشان به حركت توده‌ها و نخبگان براساس مرجعيت عامه اعتقاد داشت، و حركت‌هاى ديگر را ناموفق مى‌دانست.[2]

امام در تحليل‌هاى سياسى نيز بسيار دقيق بود و اين تصور را در اذهان پديد مى‌آورد كه به گونه‌اى الهام‌گونه، از منبع الهى سخن مى‌گويد. پيش‌بينى‌هاى او درباره سقوط محمدرضاشاه (مدت‌هاست كه مى‌دانم شاه رفتنى است)، شكست جيمى‌كارتر از رونالد ريگان در انتخابات رياست جمهورى آمريكا (آقاى كارتر دارد نزد ملتش مطرود مى‌شود و بايد كارى غير از رياست‌جمهورى پيدا كند)، ناكامى صدام در جنگ تحميلى، ناتوانى آمريكا در مسئله اشغال لانه جاسوسى و پيش‌بينى سقوط ماركسيسم، همگى به تحقق پيوست.[3]

نقش گروه‌هاى روحانيت در شهرها و روستاها و نقش مساجد در بسيج و سازمان‌دهى اعتراضات عليه رژيم محمدرضاشاه نيز، اساساً بيانگر ماهيت دينى اين انقلاب است.

سه. ويژگى‌ها و اعتقادات همراهان انقلاب‌

منظور از همراهان انقلاب، توده‌ها و نخبگان شركت‌كننده در انقلاب است. از اين نظر، حداقل سه مطلب ماهيت اسلامى اين انقلاب را نشان مى‌دهد:

[1]. محسنيان‌راد،« بررسى ديوارنوشته‌هاى دوران انقلاب»، فصلنامه رسانه، ش 3، ص 37.

[2]. نگارنده، انقلاب‌هاى متعارض معاصر، پاورقى 3، ص 174 و منابع ديگر.

[3]. موسوى خمينى، صحيفه امام، ج 5، ص 433؛ ج 11، ص 163؛ ج 21، ص 221 و ....