الموارد مى‌گويد: «الولىّ كغنىّ: المطر يسقط بعد المطر».

(1) و به همين مناسبت اين كلمه در موارد قرب معنوى نيز به كار رفته است، و نيز در «دوستى»، «يارى»، «تصدّى امر ديگران» و معانى ديگر نيز استعمال شده است، تا آنجا كه گفته شده است براى «مولى» 27 معنا وجود دارد.[1] اما بديهى است كه اين لفظ براى 27 معناى جداگانه وضع نشده است، بلكه يك معناى اصلى بيشتر ندارد و در ساير موارد به عنايت همان معناى اصلى استعمال مى‌شود و از روى قراين لفظى و حالى بايد تشخيص داده شود.

هر چند لغويين واژه «ولايت»، مشتقات، معناى اصلى و ديگر معانى آن را ذكر مى‌كنند، امّا با دقّت در عباراتشان در مى‌يابيم كه چنانچه مبدأ اشتقاق «ولى» باشد «و ل ى» به فتح «واو» و سكون «لام» به معناى قرب و نزديكى است و پيدايش دوم بعد از اوّل.

و چنانچه «ولاية» باشد «و ل ا ى ة» به فتح يا كسر «واو» و فتح «لام» و «تاء» در آخر كلمه به معناى «سلطه» است. در اقرب الموارد آمده است:

ولى الشّي‌ء و عليه ولاية و ولاية: به كسر واو و فتح آن- ملك أمره و قام به أو «الولاية» بالفتح المصدر و بالكسر الخطّة و الإمارة و السّلطان و- فلانا و- عليه:

نصره و فلانا ولاية: أحبّه و- البلد: تسلّط عليه.

ب- ولايت در منابع اسلامى‌

(2) بحث و بررسى در واژه «ولايت» از آن جهت صورت مى‌گيرد كه اين لفظ در منابع اسلامى (قرآن، حديث و تاريخ) به نحو چشم‌گيرى وجود دارد، به گونه‌اى كه گفته شده اين لفظ در قرآن كريم به صورت «اسم» در 124 مورد و در قالب «فعل» در 112 مورد به كار رفته است.[2] و در حديث و تاريخ، كلمه «والى، والى بلد، ولى امر، اولياى امور» و امثال آن بسيار به كار رفته است كه هر فرد مسلمانى بايد تا حدّى به مفهوم اين كلمه آشنا شود.

[1] - الغدير/ ج 1/ 362.

[2] - ولاءها و ولايتها، ص 1.