يا نكنند به دليل‌ لا إِكْراهَ فِي الدِّينِ‌ ولى در انتخابات ديگر مكتبها چنين نيست؛ زيرا افراد مى‌توانند يكى از دو نفر يا سه نفر يا بيشتر را براى وكالت مجلس يا رياست جمهورى انتخاب كنند.

پاسخ:

(1) يكى بودن رهبر تعيين‌شده الهى، همچون پيغمبر و يا امام صدمه‌اى به مفهوم انتخاب و آزادى آن نمى‌زند؛ زيرا:

اوّلا: هر حزبى كانديداى خود را متعيّن مى‌داند و ديگرى را انتخاب نمى‌كند با اينكه كانديداى هر حزب غالبا يكى بيشتر نيست.

ثانيا: معناى آزادى، آزادى در اصل انتخاب است نه در انتخاب بين دو يا سه نفر و آزادى به معناى مزبور در انتخاب يك فرد نيز متحقّق است.

ثالثا: تعيين يك فرد الهى يك امر تصادفى است و لذا در نوّاب امام اين محذور وجود ندارد؛ زيرا در يك زمان چند فقيه جامع الشرائط كه همه صلاحيّت رهبرى را دارند، كانديداى انتخابى خواهند بود و يا هر كدام فردى را كانديد كنند و يا يك فقيه چند نفر را كانديد نمايد؛ زيرا ولايت فقيه اقتضا مى‌كند بتواند انتقال قدرت و صلاحيّت اداره امور را به يك فرد ديگر يا افراد ديگرى منتقل سازد كه در نتيجه انتخابات اسلامى به صورت آزادترى انجام خواهد شد.

نتيجه گفتار

(2) اصل «بيعت» در اسلام نمايشگر يك نوع آزادى در حكومت اسلامى است كه با انتخاب در حكومتهاى ديگر فرقى ندارد و هرگاه به حالت دسته جمعى تحقّق يافت، رنگ جمهورى به خود مى‌گيرد، اين است معناى «جمهورى اسلامى».

اثر انتخاب و بيعت‌

(3) اثر انتخاب و بيعت، پيدايش دو مسئوليّت متقابل در طرفين انتخاب و يا بيعت است به اين معنا كه منتخب، مسئول است كاملا رعايت خواسته‌هاى انتخاب‌كنندگان را از هر