(1) آخرين حكومت از حكومتهاى الهى حكومت آخرين پيامبر حضرت محمّد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم است كه بايد در تمام دورانهاى بشرى ادامه يابد و تشكيل آن به حكم عقل يك امر ضرورى است؛ زيرا كاملترين برنامه‌هاى ارائه شده براى اداره بشر در هر عصر و زمانى همانا آيين اسلام است و اين مدّعى نه تنها بدان جهت است كه اسلام دين الهى است، بلكه حقيقت و ماهيت آن بهترين گواه بر صدق اين مدّعى است، كه دين اسلام، هم فرد ساز و هم جامعه‌ساز است، هم درون و هم برون فرد و جامعه را آماده بهترين زندگانى و پربارترين محصول انسانى مى‌نمايد.

حكومت اسلامى با كادر رهبرى مشخص و معيّنى بايد ادامه پيدا كند، ابتدا رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و سپس امامان معصوم عليهم السّلام و سپس مقام نيابت امام. بنابراين درباره ضرورت تشكيل حكومت اسلامى دو سؤال مطرح است:

نخست آنكه: آيا پياده شدن اسلام در سطح كلّ جامعه، بستگى به تشكيل حكومت دارد يا نه؟

دوّم آنكه: با فرض چنين ارتباطى، وظيفه مسلمين چيست؟

پاسخ به سؤال اوّل: در پاسخ به سؤال اوّل بايد گفت: گرچه اسلام فردى احتياج به تشكيل حكومت ندارد؛ زيرا يك فرد مى‌تواند مسلمان باشد و به قوانين اسلام- نسبى- نيز عمل كند، ولى اسلام منحصرا دين فرد نيست، بلكه دين جامعه است، يعنى احكام و قوانين آن بايد در سطح كلّ جامعه پياده شود چه آنكه هدف اسلام شمول و احاطه بر كلّ جوامع بشرى است؛ چنانچه در قرآن كريم صريحا اين هدف را مشخص نموده و آن را پيروزى بر تمام اديان معرفى نموده است:

هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى‌ وَ دِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ كَفى‌ بِاللَّهِ شَهِيداً* مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَماءُ بَيْنَهُمْ ....[1] «اوست كه رسول خود را با هدايت و دين حق فرستاد تا بر همه اديان پيروزى دهد، هر چند كافران را خوش نيايد. محمّد رسول خداست و آنان كه با او همراه‌اند درباره‌

[1] - فتح/ 28- 29.