(1) در اين حديث شريف امام صادق عليه السّلام درباره فقها چنين فرمود:
«ينظران من كان منكم ممّن قد روى حديثنا و نظر فى حلالنا و حرامنا و
عرف احكامنا، فليرضوا به حكما، فانّى قد جعلته عليكم حاكما ...».[1]
«اگر خصومتى ميان شما شيعيان به وجود آمد، انتخاب كنند كسى را كه از خود شما باشد،
از افرادى كه حديث ما را روايت كرده باشند و در حلال و حرام ما نظر و دقّت نموده و
احكام ما را ياد گرفتهاند، به حكم وى راضى شوند؛ زيرا من او را حاكم بر شما قرار
دادم ...».
متن اين حديث را كاملا در بحث قضا[2]
يادآور شدهايم و از نظر سند به سبب «عمر بن حنظله» اگر چه تضعيف شده است،[3] ولى اصحاب (فقها) آن را به عنوان
مقبوله تلقى كردهاند و ما نيز بر اين اصل از آن سخن مىگوييم.
به هر حال، اكثرا اين حديث را مخصوص به باب قضاوت مىدانند و تنها
ولايتى را كه از آن استفاده مىكنند، «ولايت قضا» است؛ زيرا سؤال و جوابى كه در آن
طرح شده است، راجع به قاضى مخالف و موافق است كه امام عليه السّلام فرمود: به قاضى
مخالف مراجعه نكنيد و قاضى را از موافقين (شيعه) انتخاب نماييد.
حديث مقبوله و ولايت بر شئون قضاوت
(2) قضات منصوب از طرف حكومتهاى اسلامى در زمان گذشته و حاضر علاوه
بر ولايت قضا داراى نوعى اختيارات (ولايتها) كه در خور شأن قاضى است مىباشند،
[1] - وسائل 18/ 98/ باب 11 از ابواب صفات القاضى/ ح 1.