فانّهم حجّتى عليكم و انا حجّة اللّه عليهم».[1] (1) اسحاق بن يعقوب در نامه‌اى كه به خدمت امام غايب عليه السّلام تقديم داشته است مشكلاتى را مطرح كرده و از امام عليه السّلام درخواست جواب نموده است.

در پاسخ سؤال يكى از مشكلات، و آن اينكه مردم در زمان غيبت در رويدادها به چه كسى بايد مراجعه كنند، فرمود:

«رجوع كنيد به راويان حديث ما (علما) زيرا آنان حجّت من بر شما هستند و من حجّت خدا مى‌باشم (خ ل) و من حجّت خدا بر آنان مى‌باشم».

روات حديث چه كسانى هستند؟

(2) در اصطلاح، راوى حديث به كسى گفته مى‌شود كه تنها متن حديثى را نقل كند و مسئول جنبه‌هاى ديگرى كه بايد در كنار آن تحت بررسى قرار گيرد نيست؛ مثلا- راوى مسئول فهم عمق معناى حديث و يا اطلاق و تقييد و يا معارضه آن با حديث ديگر و يا با قواعد كلّيه و يا نحوه مقايسه آن با قرآن كريم از لحاظ عموم و خصوص و تعارض و بالأخره كلّيه مقدّماتى كه در استنباط حكم شرعى از آن دخالت دارد، نيست.

به طور قطع و مسلّم چنين فردى كه تنها متن يك حديث يا چند حديث را از امام عليه السّلام نقل كند و ديگر هيچ، در اين توقيع شريف كه سمت مرجعيّت عامّه در كارها به او داده شده است، مراد نمى‌باشد؛ زيرا چنين فردى صلاحيت مقام مرجعيّت را قطعا ندارد، بلكه مراد افرادى هستند كه مجتهد و متفقّه در فهم روايات و احكام باشند، تا بتوانند تصميم قطعى درباره «حادثه» بگيرند و نسبت به آن اظهار نظر نموده و حكم خدا را در آن بيان كنند.

[1] - احتجاج طبرسى 2/ 470 طبع بيروت- لبنان. الغيبه/ شيخ طوسى 198. و كمال الدين/ باب 49 فى ذكر التوقيعات/ حديث 4. و وسائل الشيعة 18/ 101/ باب 11 من ابواب صفات القاضى/ ح 9. در نسخه« كمال الدين» چنين آمده:« و انا حجّة اللّه عليهم». سند اين حديث از لحاظ اسحاق بن يعقوب ضعيف به شمار آمده است؛ زيرا در كتب رجال معرفى نشده، جز اينكه كلينى از او حديث توقيع را نقل كرده است. و تنها نقل كلينى دليل بر توثيق او نمى‌تواند باشد، مگر آنكه موجب اطمينان شخصى شود.