رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود: «فقها امانت‌داران رسولان (خدا) مى‌باشند، مادامى‌كه در دنيا وارد نشوند، سؤال شد: مراد از ورود ايشان در دنيا چيست؟ فرمود: پيروى از سلطان، اگر چنين كردند، از آنان- در دينتان- بر حذر باشيد».

توجيه استدلال‌

(1) در اين حديث رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم از فقها به «امين پيامبران» تعبير فرموده است و روشن است كه امين شخص- به طور مطلق- كسى است كه در تمام شئون او مورد اعتماد باشد.

توضيح و بررسى منظور از امانت چيست؟

(2): ممكن است منظور از امانتى كه از طرف رسولان الهى به فقها سپرده شده يكى از دو چيز باشد:

1- ولايت بر امّت.

2- امّت و امور مربوط به آن.

امّا معناى اوّل: عبارت است از اينكه مقام سرپرستى امّت كه مخصوص رسولان الهى بوده، به صورت امانت از طرف ايشان به فقها سپرده شده است تا همچون خود رسولان مسئول اجراى آن گردند

(3) و چون در حديث مزبور هيچ گونه قيد و شرطى وارد نشده، شامل كلّيه ولايتها- اعمّ از ولايت زعامت، تصرف، فتوا، قضا و غيره- مى‌باشد.

اشكال به مفهوم امانت و ولايت تصرف:

(4) همانگونه كه ملاحظه مى‌شود در اين توجيه سعى شده است كه به استناد حديث مزبور ولايت مطلقه براى فقها به اثبات برسد و از جمله ولايت تصرّف در اموال و نفوس.

ولى با اين همه، ممكن است اشكالى به نظر برسد كه دلالت حديث را بر ولايت تصرف مورد ترديد قرار دهد و آن عبارت است از عدم تناسب مفهوم «امانت» با