المسلمين و اللّزوم لجماعتهم».[1] «هرگز قلب يك مسلمان نسبت به سه چيز خيانت و ترديد روا نمى‌دارد: اخلاص براى خدا، خيرخواهى براى زعماى مسلمين (در راه رهبرى مسلمين)، همراهى با جماعت مسلمين».

و باز رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم در حديث مشهورى فرموده است:

«إنّ افضل الجهاد كلمة عدل عند إمام جائر».[2] «همانا بالاترين جهاد، گفتن سخن حق است در برابر پيشواى ظالم».

خلاصه آنكه كلمه «امام» در دو مورد استعمال شده است.

1- پيشواى معنوى و مرجع دينى و روحانى.

2- زعيم سياسى و رئيس كشور كه از آن به «ولى امر» نيز تعبير مى‌شود و منظور ما در اين بحث، معناى اوّل است هر چند داراى مقام زعامت نيز بوده باشد.

يعنى آنكه: «امامت» به معناى پيشوايى دينى است و «ولايت امر» به معناى پيشوايى سياسى و رياست كشور است و جمع اين دو در يك نفر به معناى رهبرى سياسى- مذهبى خواهد بود و نسبت ميان اين دو مفهوم (امام و ولى امر) عموم من وجه است.

ائمّه ايمان و أئمّه كفر

(1) در برابر ائمه ايمان (ائمّه الهى)، ائمّه كفر قرار دارند كه در قرآن كريم نيز بدان اشاره شده و به قتال با آنان دستور داده است:

... فَقاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لا أَيْمانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ يَنْتَهُونَ‌.[3] «با پيشوايان كفر (و ضلالت) كارزار كنيد؛ زيرا عهد و پيمان آنان را اعتبارى نيست تا بس كنند».

بنابراين، بشر بايد هميشه آگاه و روشن باشد تا از ائمه كفر پيروى ننمايد؛ چون‌

[1] - كافى 1/ 403/ ح 1.

[2] - خصال 1/ 6.

[3] - توبه/ 12.