رابعا: از همه اين‌ها گذشته، آيا معقول است كه بگوييم: امام حسن عليه السّلام نمى‌توانست خوب و كامل وضو بگيرد؟ در حالى كه در كنار جدّش، رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله و پدر بزرگوارش، على عليه السّلام روزگارى را سپرى كرده بود و دريايى بى‌پايان از علم و فضيلت بود و از آغاز طفوليت به همه پرسش‌هايى كه از سوى جدّ گرامى‌اش، رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله و پدرش، امير المؤمنين عليه السّلام در مناسبت‌هاى مختلف به وى حواله مى‌شد، پاسخ مى‌داد.[1]

خامسا: اگر- آن‌طور كه طه حسين مى‌پندارد- امام حسن عليه السّلام به معناى دقيق كلمه عثمانى بود، پس حتما حضرت با تصرفات و اعمال ناشايست و خلاف شرع عثمان كه با كتاب و سنّت رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله سازگار نبود، موافق بوده است! و حال اين كه چنين احتمالى در حق حضرت مجتبى كاملا مرود است؛[2] چرا كه خود در تعريف سياست فرمود:

«از جمله حقوق زندگان، اين است كه مادامى‌كه زمامدار با تو به درستى رفتار كند، تو نيز با وى به درستى و اخلاص عمل نمايى، و آن‌گاه كه از راه راست منحرف شود، فريادت را در برابر او بلند كنى ...».

و واضح است- همان‌طور كه طه حسين نيز قبول دارد- عثمان و كارگزارانش از مصاديق بارز اين فرمايش امام بودند.

سادسا: در مورد روايت ديگر مى‌گوييم: اين كه در اين روايت آمده كه حسن عليه السّلام به پدرش گفت كه مدينه را ترك كند، به نظر ما نمى‌تواند درست باشد؛ چرا كه طلحه و زبير و ديگر دنياخواهان و فرصت طلبان در كمين چنين موقعيّتى بودند، تا به اهداف شوم خود برسند. ابن ابى الحديد پس از ردّ اين نظر كه‌

[1] - سيره ائمه اثنى عشر، ج 1، ص 544.

[2] - همان، ص 545.