تأليفات و تصنيفات‌

يكى از شاخصه‌هاى سنجش كيفيت و كميت وضعيت علمى در هر دورانى، دستاوردهاى علمى‌اى است كه در آن عصر پديد آمده و مهم‌ترين آن‌ها، كتاب‌ها و آثار مكتوب مى‌باشند، از اين‌رو در ادامه به بررسى وضعيت تأليفات در اين دوره و زمينه‌هاى آن خواهيم پرداخت.

الف) توسعه و تكامل‌

در عصر غيبت صغرى تأليفات و تصنيفات علماى شيعه به نحو چشمگيرى افزايش يافته و به‌گونه‌اى انسجام و تمركز يافت. پيش از غيبت نيز تأليفات بسيارى توسط محدثان و فقيهان شيعه صورت گرفته بود كه نمونه بارز آن فراهم شدن اصول چهارصدگانه است، با اين حال شرايط دوران غيبت اقتضا مى‌كرد كه اين امر با توسعه و گسترش بيشترى صورت پذيرد. مسأله غيبت و عدم حضور امام، به‌عنوان كسى كه پاسخگوى همه مسائل مردم بود و مردم در نهايت امر براى حل مشكلات و رفع اختلافات در مسائل علمى به وى مراجعه مى‌كردند، مهم‌ترين عامل در اين امر محسوب مى‌گرديد. كسانى كه درپى فراگيرى علوم بودند و يا آنانى كه در عمل به مسائل و احكام دين دچار مشكل مى‌شدند، نيازمند مرجع ذى‌صلاحى بودند كه نياز آن‌ها را برآورد. عدم امكان دسترسى مستقيم به امام، اين مشكل را دوچندان مى‌كرد. محدوديت زمانى و مكانى نائبان خاص و هم‌چنين مشكلات سياسى و فشارهايى كه از جانب دستگاه حكومتى بر آن‌ها اعمال مى‌شد، هم بر اين مشكلات مى‌افزود. از اين‌رو فقيهان و محدثان شيعه به ضرورت اين امر پى بردند كه بايستى علوم اهل بيت عليهم السّلام به صورت مدوّن درآيد و در اختيار مردم قرار گيرد تا پاسخگوى مسائل و رفع‌كننده مشكلات آن‌ها باشد.

در همين حال، تقاضا براى ارائه چنين كتاب‌هايى از طرف مردم و طالبان علم‌