يحيى بن حسن عبيدلى علوى (م 297 ق)، از علماى ممتاز در علم انساب بود و كتاب‌هاى عديده‌اى داشت، از جمله كتاب المسجد، كتاب مناسك، به روايت امام سجاد عليه السّلام و كتاب نسب آل ابى طالب. او از امام رضا عليه السّلام نيز رواياتى نقل كرده است.[1]

عبد الرحمن بن جبرويه (م نيمه دوم سده سوم هجرى)، دانشمند و متكلم بزرگ شيعه كه در سامرا مى‌زيست و تأليفات ارزنده و نيكويى داشت. وى در علم كلام فرهيخته بود و كلام را نزد متكلمان طبقه اول شيعى فراگرفته بود و در مناظراتى با ابن مملك اصفهانى معتزلى، او را به مذهب تشيع معتقد ساخت. نجاشى از كتاب الكامل فى الامامه او كه به دستش رسيده بود نام برده و آن را ستوده است.[2]

ابن مملك اصفهانى از متكلمان بزرگ اين عصر، در گرگان به دنيا آمد و در اصفهان سكنى گزيد و در ابتدا بر مذهب معتزليان بود و پس از گرويدن به تشيع كتاب‌هاى چندى در حمايت و دفاع از اين مذهب نوشت.[3]

محمد بن عباس معروف به ابن حجام (م 328 ق)، از دانشمندان بنام شيعه، تصانيف متعددى به‌ويژه در زمينه علوم قرآنى و تفسير داشت.[4]

ابو عبد اللّه، مفجع، از چهره‌هاى برجسته ادب، شعر، لغت، حديث و شاعرى توانا محسوب مى‌شد و قصيده‌اى در مدح امام على عليه السّلام به نام الاشباه سروده بود. او هم‌چنين اشعار بسيارى درباره اهل بيت عليهم السّلام و نوحه‌سرايى بر شهادت ايشان داشته است.[5]

ابن ابى ثلج محمد بن احمد بغدادى (م 325 ق)، عالم و محدث نامى عصر غيبت بود كه از وى تأليفات متعددى در موضوعات مختلف نام برده شده است.[6]

[1] - طوسى، الفهرست، ص 505 و نجاشى، همان، ص 442.

[2] - نجاشى، همان، ص 236.

[3] - همان، ص 269 و طوسى، همان، ص 547.

[4] - طوسى، همان، ص 423.

[5] - همان، ص 150.

[6] - همان، ص 427 و نجاشى، همان، ص 381.