زياد بود، به‌طورى كه برخى از معتبرترين كتاب‌هاى نوشته شده در اين عصر، به درخواست كسانى صورت مى‌گرفت كه درگير چنين مشكلاتى بودند و براى رفع آن‌ها به فقيهان و محدثان رجوع مى‌كردند. نمونه بارز اين آثار، كتاب الكافى كلينى مى‌باشد كه از مهم‌ترين كتاب‌هايى است كه در اين عصر به رشته تحرير درآمد.

كلينى در مقدمه اين كتاب، كه در واقع پاسخ كسى است كه از وى درخواست نگارش چنين كتابى را داشت، به اين امر تصريح مى‌كند. او خطاب به اين شخص مى‌گويد:

و يادآور شدى كه مطالبى برايت مشكل شده كه به سبب اختلاف روايات وارده در آن‌ها حقيقت آن‌ها را نمى‌فهمى و دانسته‌اى كه اختلاف روايات، مربوط به اختلاف علل و اسباب آن است و ... و گفتى اگر چنين كتابى باشد اميدوارم خداى تعالى به وسيله آن و به يارى و توفيق خود، برادران و هم كيشان ما را اصلاح و هدايتشان كند ... خدا را شكر كه تأليف كتابى را كه خواسته بودى، ميسر كرد. اميدوارم چنان‌كه خواستى باشد ...[1]

از گفتار كلينى برمى‌آيد عدم وجود عالمان فرهيخته و قابل اعتماد، تشتّت و اختلاف در آراى فقهى و روايات مربوط به آن، كه مردم را دچار پريشانى ساخته و درك و فهم مسائل را براى آن‌ها مشكل مى‌نمود، مشكل اساسى در اين زمان بود.

در حقيقت اين، يك مشكل عمومى محسوب مى‌شد كه در اكثر نواحى، شيعيان با آن روبرو بودند. در مراكز علمى چون قم و كوفه يا بغداد كه محدثان و فقيهان حضور داشتند اين مشكلات رفع مى‌گرديد؛ ولى در شهرهاى ديگر، چنان‌كه از گفته اين شخص برمى‌آيد، چنين عالمانى نبودند. مانند همين مشكل را شيخ صدوق پس از غيبت صغرى بيان مى‌كند. وى در آغاز كتاب من لا يحضره الفقيه اظهار مى‌دارد كه در ماوراء النهر با يكى از سادات شيعى برخورد داشت و او از وى‌

[1] - كلينى، اصول كافى، مقدمه مؤلف.