حضرت، در بيانى ديگر، آفاتى را مطرح مى كند كه باعث مى شود انسان از حق دور بيفتد و به حق نرسد و در عوض به سوى باطل كشيده شود. تمايلات افراطى، حبّ و بغض افراطى، عشق بيش از اندازه و دشمنى بيش از حد است كه انسان را از مسير حق و از هدف حق دور مى كند. همان جمله معروفى كه در خطبه 127 نهج البلاغه تكرار شده مى فرمايد:

«سَيَهْلِكُ فِيَّ صِنْفَان»

دو دسته درباره من هلاك خواهند شد،

«مُحِبٌّ مُفْرِطٌ يَذْهَبُ بِهِ الْحُبُّ إِلَى غَيْرِ الْحَقِّ»

اول دوستدار افراطى است، دوست مفرط و افراط گرى است كه دوستى او را به غير حق مى كشاند.

«وَ مُبْغِضٌ مُفْرِطٌ يَذْهَبُ بِهِ الْبُغْضُ إِلَى غَيْرِ الْحَق»

دومى هم دشمن افراطى است. دشمن بيش از حد و اندازه كه آن هم افراطگرى است و او را به خارج از حق مى كشاند.

در نهج البلاغه مباحث بسيار ارزش‌مندى در زمينه حقوق و نيز حق و باطل و ضرورت تشخيص حق و عمل به حق و حمايت از حق و مقابله با باطل آمده است. موضوع امامت و ولايت به‌عنوان يكى از اساسى ترين شاخص هاى حق پذيرى و حق شناسى و عمل بحق بيان شده و معيارهاى روشنى را براى اطاعت ارائه فرموده اند: «إِنَّ أَحَقَّ النَّاسِ بِهَذَا الْأَمْرِ أَقْوَاهُمْ عَلَيْهِ وَ أَعْلَمُهُمْ بِأَمْرِ اللَّهِ فِيه».[1]

امام (ع) در اين مسير، موانع و عوامل بازدارنده را نيز به تفصيل بيان فرموده و ريشه بسيارى از شبهات و فتنه ها، تحريف ها و انحرافات و لغزش‌ها را تبين فرموده اند تا راه براى تشخيص درست هموار گردد. البته خود اين دو مسئله به‌صورت دو موضوع در نهج البلاغه شريف، قابل بحث و بررسى و تحقيق همه جانبه است. شناخت حق و باطل به‌ويژه در فتنه ها و جريان‌هاى اجتماعى و

[1] . محمد بن حسين شريف الرضى، نهج البلاغه، تحقيق: صبحى صالح، قم: هجرت، 1414 ق، ص 248.