1.من حيث هى.

2.مشروط به وجود امر خارجى.

3.مشروط به عدم امر خارجى.

4.لا بشرط از وجود و عدم آن امر خارجى.

و چيزى كه وجودى مستقل از آن اعتبارات دارد،هرگز نمى‌تواند مقسم براى آن اعتبارات سه‌گانه باشد چون مقسم همواره در ضمن يكى از اقسامش موجود است و وجود مستقلى ندارد؛پس ماهيت لا بشرط مقسمى،مقسم اين سه است و كاملا روشن شد كه اين دو اصطلاح،متباينان هستند نه مترادفان.

2.اعتبار ماهيت به هنگام حكم برآن

تا به حال دانستيم كه ماهيت مهمل با ماهيت لا بشرط مقسمى متباين هستند.حال در ادامۀ بحث مى‌فرمايد:اگر دلتان مى‌خواهد كه به ماهيت مهمل نام ماهيت لا بشرط بدهيد،ما ابا و امتناعى نداريم و مى‌پذيريم لكن بايد بدانيم كه لا بشرط در اينجا،غير از لا بشرط در لا بشرط مقسمى است و غير از لا بشرط در لا بشرط قسمى است و منظور ديگرى دارد.

توضيح ذلك:با اين محاسبۀ اجمالى،ما سه نوع لا بشرط پيدا مى‌كنيم؛به عبارت ديگر،اصطلاح لا بشرط،در سه مورد به كار برده مى‌شود و در هركدام معنايى دارد:

1.در مورد ماهيت مهمل،مراد از لا بشرط در اينجا عبارت است از لا بشرط از جميع قيدها و خصوصيات خارجى،يعنى اين ماهيت،نسبت به تمام امور خارجى بشرط است و از تمام آنها قطع‌نظر شده است و تمام نظر دوخته شده به ذات و ذاتيات.

2.در مورد ماهيت لا بشرط مقسمى،و مراد از لا بشرط.در اينجا عبارت است از اينكه اين ماهيت،لا بشرط است نسبت به هريك از اعتبارات ثلاثۀ ماهيت، يعنى بشرط است نسبت به اعتبار به شرط شىء بودن و لا بشرط است نسبت به اعتبار به شرط لا بودن و لا بشرط است نسبت به اعتبار لا بشرط قسمى بودن؛و دليل مطلب اين است كه هر مقسمى،نسبت به خصوصيات اقسامش،لا بشرط است يعنى نه