اسم الکتاب : اصول فقه نوين المؤلف : اراکی، محسن الجزء : 1 صفحة : 474
اين قرينه
متصله چيست؟ و پس از آن درباره قرينه منفصله كه مورد اختلاف طرفين است بحث كنيم:
\*
مراد از قرينه متصله:
استاد
شهيد صدر (قدس سره) در مقصود از قرينه متصله سه احتمال را مطرح كردهاند:
1)
اينكه مقصود از قرينه متصله آنچنان قرينهاى باشد كه عموم وضعى را نيز از عموم
بيندازد يا به تعبيرى ديگر: صلاحيت قرينيت بر عدم عموم در عام لفظى وضعى داشته
باشد؛ نظير آنجا كه قرينه متصله قيد توصيفى عام باشد نظير: «أكْرِم العَالِمَ
العَادلَ» يا قرينه متصله در جمله متصل به جمله مشتمل بر عام باشد؛ لكن به لحاظ
اخصيت مطلق؛ نظير: «أكْرِم العَالِمَ ولا تُكرِم العَالِمَ الفَاسِقَ»، يا به لحاظ
ناظر بودن بر عام؛ نظير: «أكْرِم العَالِمَ؛ أعنِى: العَادلَ»، قرينيت بر عام
داشته باشد و مانع ظهور عام در اراده عموم شود. بنابر اين، احتمال قرينه متصلهاى
از اين قبيل همان گونه كه مانع عموم عام مىشود، مانع انعقاد اطلاق مطلق نيز
مىشود. بر خلاف آنجا كه قرينه متصله قضيهاى باشد كه نافى حكم از حصهاى از افراد
عام باشد بدون آنكه مانع ظهور عام در عموم باشد؛ نظير آنجا كه نسبت خاص با عام،
عموم من وجه باشد، مانند: «أكْرِم العُلَمَاءَ ولا تُكرِم الفُسّاقَ» كه در اين
صورت قرينه متصله مانع ظهور عام در عموم نيست و تنها ظهورى مزاحم ظهور عام در عموم
فراهم كرده است. چنين قرينه متصلهاى مانع انعقاد اطلاق مطلق نيز نخواهد بود؛ خواه
اين قرينه متصله خود از عموم اطلاقى برخوردار باشد يا آنكه عمومش عموم وضعى باشد،
و لذا اگر چنين بگويد: «أكْرِم عَالِماً ولا تُكرِمْ فَاسِقَاً»، يا: «أكْرِم
عَالِماً ولا تُكرِمْ كُلّ فَاسِقٍ»، قرينه متصله موجود مانع انعقاد اطلاق «أكْرِم
عَالِماً» نخواهد بود؛
2)
اينكه مقصود از قرينه متصله افزون بر آنچه در احتمال اول بيان شد آن قرينه
متصلهاى را نيز شامل شود كه با عموم وضعى نفى حكم از حصه مطلق كند؛ نظير: «أكْرِم
عَالِماً ولا تُكرِمْ كُلّ فَاسِقٍ» كه قرينه متصلهاى اينچنين اگرچه آنجا كه متصل
به عموم
اسم الکتاب : اصول فقه نوين المؤلف : اراکی، محسن الجزء : 1 صفحة : 474