حقيقى قوّه حكايتى از محكى عنه معناى حقيقى نيز پيدا مى‌كند؛ لكن مادامى كه مانعى در طريق حكايت لفظ از معناى حقيقى وجود نداشته باشد؛ طبيعتاً لفظ از معناى حقيقى حكايت بالفعل خواهد كرد و بر آن دلالت خواهد داشت نه بر معناى مجازى.

كاركرد قرينه صارفه‌

كارى كه نصب قرينه مى‌كند اين است كه حكايت لفظ از معناى حقيقى را حكايتى طريقى مى‌كند. يعنى: لفظ، حكايتش را از معناى حقيقى از دست نمى‌دهد؛ لكن اين حكايت، به جاى آنكه حكايتى موضوعى و استقلالى باشد. يعنى: به جاى اينكه لفظ معناى حقيقى را نشان دهد و اين حكايت در معناى حقيقى متوقّف شود و از او تجاوز نكند، اين حكايت- به كمك قرينه- از معناى حقيقى مى‌گذرد و به‌معناى مجازى مى‌رسد، در نتيجه معناى حقيقى ديگر، محكى عنه بالاستقلال نخواهد بود؛ زيرا دلالت لفظ بر معناى حقيقى پس از اقامه قرينه حكايتى عبورى خواهد بود يعنى لفظ از معناى حقيقى حكايت مى‌كند تا از آن عبور كند و به‌معناى مجازى برسد. بنابر اين قرينه دو كار مى‌كند:

1) حكايت استقلالى لفظ از معناى حقيقى را به حكايتى آلى و طريقى تبديل مى‌كند و معناى «صَرف»- در آنجا كه از قرينه به قرينه «صارفه» تعبير مى‌كنند- همين بايد باشد. يعنى: صَرف قوّه حكايت استقلالى لفظ از معناى حقيقى به حكايت آلى طريقى از معناى حقيقى؛

2) قوّه حكايت لفظ از معناى حقيقى را در جهت حكايت استقلالى از معناى مجازى به كار مى‌گيرد؛ و به لفظ حكايت استقلالى از معناى مجازى مى‌بخشد.

بنابر اين در آنجا كه معناى حقيقى قوه حكايت ذاتى از بيش از يك معناى ديگر (مجازى) را داشته باشد قرينه جهت حكايت را معين نموده و قوه حكايتى را در معناى حقيقى كه لفظ بايد از آن حكايت كند، معين مى‌كند.