اكنون سؤال اين است كه: رابطه دلالتى كه موجب دلالت لفظ بر معناى مجازى مى‌شود از نوع رابطه وضعى يا از نوع رابطه ذاتى است؟

پاسخ اين است كه‌ رابطه لفظ با معناى مجازى از دو رابطه طولى تشكيل مى‌گردد كه رابطه نخست عبارت است از رابطه لفظ با معناى حقيقى كه رابطه‌اى وضعى است، و رابطه دوّم رابطه‌اى است بين معناى حقيقى و معناى مجازى كه رابطه‌اى است ذاتى، يعنى متوقّف بر وضع نيست؛ بلكه ناشى از ذات معناى حقيقى و معناى مجازى است.

پس از آنكه به وسيله وضع لفظ براى معنا (معناى حقيقى)، در لفظ قوّه قريبه به فعل يا تهيؤ تامّ دلالت بر معنا عند الاستعمال پيدا شد، در نتيجه رابطه ذاتى بين معناى حقيقى و معناى ديگر قوّه جديدى در لفظ پيدامى‌شود كه معلول دو امر است:

1) رابطه وضعى بين لفظ و معناى حقيقى؛

2) رابطه ذاتى بين معناى حقيقى و معناى ديگر- كه همان معناى مجازى است-.

لكن، از آنجا كه رابطه دوّم، رابطه دلالت بين لفظ و معناى مجازى نيست؛ بلكه رابطه‌اى است ذاتى بين معناى حقيقى و معناى مجازى. على هذا، چنين رابطه‌اى (رابطه بين معناى حقيقى و معناى ديگر كه مجازى است) براى دلالت لفظ برمعناى مجازى كافى نيست؛ بلكه لفظ، به دليل خاصيت حكايتى كه نسبت به‌معناى حقيقى دارد، تنها از معناى حقيقى حكايت مى‌كند.

براى اينكه لفظ بتواند از معناى مجازى حكايت كند، به دو عنصر نياز است؛ يكى اينكه لفظ خاصيت حكايت از معناى مجازى پيدا كند، ديگر اينكه حكايتش از معناى حقيقى مانع حكايتش از معناى مجازى نشود.

لفظ، خاصيت حكايت از معناى مجازى را به واسطه حكايتى كه از معناى حقيقى دارد به دست مى‌آورد، و اين حكايت حكايتى طولى و متفرّع برحكايت لفظ از معناى حقيقى است. بدين معنا كه چون لفظ از معناى حقيقى حكايت مى‌كند طبيعتاً از آنچه معناى حقيقى از آن حكايت ذاتى دارد نيز حكايت خواهد داشت لكن اين حكايت حكايتى تبعى و ثانوى و درجه دو است، چون تابع حكايت لفظ از معناى حقيقى است. لفظ به مجرد حكايت از معناى‌