لحاظ قابليت اتّصاف به اوصاف خطا و صواب پذير، گاهى براى خود، موضوع بررسى و تحقيق قرار مى‌گيرد كه در اين صورت اين علم، استقلالًا مورد نظر دانش پژوه است. و گاه براى به كارگيرى و استفاده در علم ديگر مورد بررسى و تحقيق قرار مى‌گيرد كه بدين جهت اين علم به گونه‌اى آلى و ابزارى مورد نظر دانش پژوهان است. رفتار انسانى به لحاظ قابليت اتصاف به اوصاف صواب و خطاپذير استقلالى، موضوع علومى همچون: فقه، حقوق، اخلاق و تربيت است؛

7. رفتار انسانى به لحاظ قابليت اتّصاف به اوصاف خطا پذير آلى: اين نيز چند نوع است؛ زيرا اين آليت، يا گفتارى است يا پندارى و خطاپذيرى در پندار، يا در ماده پندار است يا در صورت آن.

و موضوع منطق، رفتار پندارى (يعنى تفكر) خطا پذير از ناحيه صورت است؛

8. موضوع علم اصول رفتار پندارى خطاپذير از ناحيه ماده است: يا به تعبير ديگر، ماده رفتار خطاپذير، موضوع علم اصول است؛ زيرا در علم اصول، بحث از خصوصيات دليل بر حكم فقهى است كه ماده استدلال فقهى است؛

9. رفتار انسانى (رفتار گفتارى) به لحاظ اتصاف به اوصاف خطاپذير لفظى: يا رفتار خطاپذير آلى به لحاظ لفظى كه موضوع علوم ادبى، نظير: نحو، صرف و عروض است.

5. تقسيم‌بندى علوم به لحاظ محمولات:

علوم به لحاظ محمولات مسائل، به دو قسم اصلى قابل تقسيم‌اند؛ كه هر يك از اين دو قسم نيز اقسامى دارند. مقصود از محمولات مسائل: احكامى است كه در مسائل هر علم بر موضوعات آنها حمل مى‌شوند.

اين احكام يا حقيقى‌اند يا اعتبارى: