اسم الکتاب : اصول فقه نوين المؤلف : اراکی، محسن الجزء : 1 صفحة : 26
1) وجود
كلّى: يا به تعبيرى ديگر وجود بما هو وجود، بدون تخصّص به هيچ نوع تخصّصى زائد بر
محض معناى وجود؛ وجود كلّى به اين معنا، موضوع فلسفه اولى است؛
2)
وجود خاص به تخصّص مبدئى: «مبدء هستى بودن»، نخستين تخصّصى كه در ذهن بر مفهوم
وجود عارض مىشود، تخصّص آن به مبدئيت است، وجود خاص متخصّص به تخصّص مبدئى، موضوع
الهيات بالمعنى الأخص و كلام و عرفان است؛
3)
وجود خاص متخصّص به تخصّص غير مبدئى كمّى: نظير علم رياضيات و فروع آن كه موضوعشان
متخصّص به تخصّص غير مبدئى كمّى است؛ زيرا تخصّص غير مبدئى عمدتاً، دو نوع تخصّص
است: تخصّص كمّى و تخصّص كيفى؛
4)
وجود خاص متخصّص به تخصّص غير مبدئى كيفى غير ارادى: تخصّص غير مبدئى كيفى بر دو
گونه است: كيف ارادى و كيف غير ارادى؛ علوم طبيعى نظير: شيمى، فيزيك، زيست شناسى،
طبّ و ...، موضوعشان وجود خاصّى است كه متخصّص به تخصّص غير مبدئى به گونه كيف غير
ارادى است و لذا اين دسته از علوم- دسته چهارم- به شمار مىروند؛
5)
وجود متخصّص به تخصّص كيفى ارادى: مقصود از اين وجود در اينجا رفتار انسانى است؛
زيرا رفتارهاى موجودات ارادى ديگر نظير: ملائكه و جن از دسترسى علوم عادى
خارجاند. رفتار انسانى كه وجود متخصّص به كيف ارادى است، از دو لحاظ قابل بررسى و
تحقيق است: يكى: از آن نظر كه اين وجود قابل اتّصاف به اوصاف صواب و خطاپذير است.
و ديگرى: بدون لحاظ اين قيد (قابليت اتصاف به اوصاف صواب و خطا پذير). رفتار
انسانى (يا: وجود متخصّص به تخصّص كيفى ارادى) از جهت قابليت اتصاف به اوصاف خاص-
بدون قيد خطا و صواب پذيرى- موضوع علومى نظير: جامعه شناسى و روان شناسى و فروع آن
است؛
6)
رفتار انسانى به لحاظ قابليت اتصاف به اوصاف خطا و صواب پذير: اين اوصاف نيز از دو
جهت قابل بررسى هستند: از جهت آلى و از جهت استقلالى. يعنى: رفتار انسانى به
اسم الکتاب : اصول فقه نوين المؤلف : اراکی، محسن الجزء : 1 صفحة : 26