1) مقصود از احكام حقيقى: احكام و اوصافى هستند كه وجود آنها به اعتبار معتبِر بستگى ندارد؛ لذا، عارض بر موضوعات مى‌شوند اگرچه انسانى يا جاعل معتبِر ديگرى، در كار نباشد؛

2) به خلاف احكام اعتبارى: كه وجود آنها، به اعتبار معتبِر، بستگى دارد و بدون فرض جاعل و معتبِر، وجود نخواهند داشت.

1. احكام حقيقى بر دو قسم اصلى‌اند: خارجى و ذهنى.

\* احكام خارجى: يعنى، آن احكامى كه موضوعات، در عالم خارج به آنها متّصف مى‌شوند؛

\* به خلاف احكام ذهنى: كه اتّصاف موضوعات به آنها، در ذهن است.

احكامى كه در علم منطق بر موضوعات بار مى‌شود، غالباً احكام ذهنى است؛ زيرا موضوع منطق، معرّف و حجّت است و هر دو از مقوله تفكرند؛ كه در ذهن جريان دارد و در منطق از ضوابط و قوانين آنها بحث مى‌شود. بنابر اين، محمولات منطق محمولات ذهنى‌اند.

احكام خارجى نيز بر دو دسته‌اند؛ زيرا احكام و اوصاف خارجى: يا ذاتى‌اند يا عرضى، محمولات فلسفه اولى و الهيات بالمعنى الأخص، معمولًا از احكام ذاتى‌اند.

\* احكام عرضى: نيز بر دو قسم كلّى‌اند: يا كيفى يا كمّى، كيف نيز يا كيف ارادى است و يا كيف غير ارادى. محمولات در علوم طبيعى، كيف غير ارادى‌اند و در علوم انسانى، نظير: جامعه شناسى و روان شناسى، كيف ارادى‌اند. و محمولات در رياضيات، از مقوله كم مى‌باشند.

2. احكام اعتبارى‌ نيز بر دو قسم‌اند: تكليفى‌ و وضعى‌.

احكام فقهى غالباً از مقوله احكام تكليفى‌اند؛ اگرچه تعدادى از احكام وضعى نيز در فقه مورد بحث قرار مى‌گيرد؛ لكن محمول در علم اصول قواعد إثبات الدليل يا دلالة الدليل‌