نان در سفره

امام علی† می‌فرمایند: «نان را گرامی بدارید، که خداوندU آن را از برکات آسمان نازل فرمود و از برکاتِ زمین خارج کرده است.[1] سوال کردند: گرامی داشتن آن چیست؟ فرمودند: «این است که آن را زیر پا و دور نیندازید و با چاقو قطع نکنند».[2]

در برخی روایات گرامی داشتن نان را چنین بیان فرموده‌اند: إِذَا وُضِعَ لَا يُنْتَظَرُ بِهِ غَيْرُهُ؛ «هنگامی که نان را بر سر سفره گذاشتند منتظر غذای دیگر نباشید».[3]

امام صادق†: «نان را گرامی دارید که برای به وجود آوردن آن، تمام موجودات زمین و آسمان به‌کار افتاده‌اند».[4]

رسول خداˆ در دعایی درباره نان فرمود: اللَّهُمَ‌ بَارِكْ‌ لَنَا فِي‌ الْخُبْزِ وَلَا تُفَرِّقْ بَيْنَنَا وَبَيْنَهُ فَلَوْ لَا الْخُبْزُ مَا صُمْنَا وَلَا صَلَّيْنَا وَلَا أَدَّيْنَا فَرَائِضَ رَبِّنَا عَزَّ وَجَلَّ؛ «خداوندا! در نان برای ما برکت قرار بده و بین ما و آن جدایی میفکن. اگر برای ما نان نباشد نمی‌توانیم نماز بخوانیم و روزه بگیرم و فرایض خداوند را انجام دهیم».[5]

[1]. پس بدان‌ که حکیم علی‌الاطلاق، در دانة گندم قوه‌ای آفرید که مانند انسان غذای خود را که آب باشد به خود می‌کشد. پس نمو (رشد) آن موقوف است بر اینکه در زمینی باشد که در آب باشد. و باید زمین سستی باشد که هوا در خلال آن داخل شود. پس اگر تخم آن را در زمین سخت بریزند، سبز نمی‌شود و چون نمو آن به هوا موقوف بود و هوا به خودی خود به سوی آن حرکت نمی‌نمود و در آن نفوذ نمی‌کرد، لهذا باد را آفرید تا هوا را حرکت داده خواهی نخواهی آن را در گیاهان نفوذ دهد. و چون محض همین در نمو آن کافی نبود، زیرا سرمای مفرط مانع از نمو کامل آن بود، لهذا بهار و تابستان را خلق کرد تا به حرارت این دو فصل، زرع و ثمر نمو نماید. پس این چهار سبب است که نمو دانه گندم به آنها محتاج است. و چون آب و زمین هر دو به حسب مزاج، سرد بودند و ضروری بود در نمو زراعت از حرارتی، پس خداوند حکیم خورشید را آفرید و آن را با وجود دوری از زمین، سبب حرارت گردانید تا به حرارت آن زراعات به سر حد کمال خود رسند. و در ماه خاصیت ترطیب (رطوبت) قرار داد تا به رطوبت آن، میوه‌ها از سختی و صلابتی که در ابتدا دارند نرم شوند (معراج السعاده، 780، با اندکی تصرف).

[2]. امام علی†: «أَكْرِمُوا الْخُبْزَ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ أَنْزَلَهُ مِنْ بَرَكَاتِ السَّمَاءِ وَأَخْرَجَهُ مِنْ بَرَكَاتِ الْأَرْضِ قِيلَ‌ وَمَا إِكْرَامُهُ‌ قَالَ لَا يُقْطَعُ وَ لَا يُوطَأُ» (مکارم الاخلاق، ص154).

[3]. امام صادق† «أَكْرِمُوا الْخُبْزَ قِيلَ‌ وَمَا إِكْرَامُهُ‌ قَالَ إِذَا وُضِعَ لَا يُنْتَظَرُ بِهِ غَيْرُهُ» (الکافی، ج6، ص303).

[4]. امام صادق† «أَكْرِمُوا الْخُبْزَ فَإِنَّهُ‌ عَمِلَ‌ فِيهِ‌ مَا بَيْنَ‌ الْعَرْشِ‌ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا» (مکارم الاخلاق، ص154).

[5]. رسول خداˆ «اللَّهُمَ‌ بَارِكْ‌ لَنَا فِي‌ الْخُبْزِ وَلَا تُفَرِّقْ بَيْنَنَا وَبَيْنَهُ فَلَوْ لَا الْخُبْزُ مَا صُمْنَا وَلَا صَلَّيْنَا وَلَا أَدَّيْنَا فَرَائِضَ رَبِّنَا عَزَّ وَجَلَّ» (الکافی، ج6، ص287).