پاسخ اين كلام:

1- واژه «

أكره‌

» جز با قرينه بر حرمت اصطلاحى دلالت نمى‌كند و در اين‌جا قرينه‌اى وجود ندارد؛

2- حكم متوجه مخاطبينى است كه به ايشان فرموده: «

لَكُمْ‌

» و اين‌كه فراگير به همه مسلمانان باشد، احراز نمى‌شود؛ چون احتمال دارد ويژه جنگجويانى باشد كه همراه آن حضرت بوده‌اند، به لحاظ اينكه اقتضاى مقام نبرد و تاخت و تاز بر دشمن اين است كه از درگيرى لفظى اجتناب شود و تمام توجه به چيزى باشد كه در آن حال مهم‌تر و سودمندتر است؛

3- محلى كه كراهت در آن قرار مى‌گيرد، «سَبّاب» يعنى بسيار دشنام‌گوى بد دهان مى‌باشد و تفاوت است ميان كسى كه بسيار دشنام‌گوى و ناسزا مى‌گويد با كسى كه يك بار دشنام مى‌دهد، به لحاظ اينكه سبّاب صيغه مبالغه است و مفهومش دشنام گويى زياد و بد دهانى است و روشن است كه كراهت سبّ زياد، مستلزم آن نيست كه «سَبّ» به خودى خود كراهت داشته باشد؛

4- نهى در اين روايت نهى ارشادى است، نه نهى مولوى (به قرينه جملاتى كه در بعد از آن آمده است): «

وَلكنَّكُمْ لَوْ وَصَفْتُم أَعْمالَهمْ وَذَكَرْتُمْ حالَهُمْ كانَ ذلِكَ أَصْوَبَ فِي القَولِ وَابْلَغْ فِي العُذْرِ؛[1]

وليكن شما اگر رفتار آنها را توصيف كنيد و حالات ناروايشان را بگوئيد، در گفتار شايسته‌تر مى‌باشد و براى اتمام حجت، رساتر است». به اين معنى كه‌

[1]- نهج البلاغه، خطبه 206.