يك چيز است، مثلا بودن در يك مكان و نبودن در مكان ديگر در يك زمان براى يك چيز ممكن است، زيرا وحدت در مكان نيست و دو مكان است، و اللّه العالم.

2080

- اگر خداوند داراى حس و حواس نيست چرا در قرآن كريم داريم: «نحن اقرب إليه من حبل الوريد»؟ اين ارتباط به چه صورت است؟

بسمه تعالى‌

- خداوند متعال صفات كماليه را بدون نقص و بدون نياز به آن يا هر چيز ديگر داراست و قرب خداوند قرب مكانى نيست بلكه خداوند احاطه وجودى و علمى به اشياء دارد، و ظاهر آيه شريفه اين است كه احاطه پروردگار به انسان از خود او هم به خودش بيشتر است «الا انّه بكلّ شى‌ء محيط»، و اللّه العالم.

2081

- آيا عالم بودن خداوند و دانش و علم او به كارها و اعمال آدمى باعث جبر نمى‌شود؟

بسمه تعالى‌

- علم خداوند متعال به كارهاى انسان كه اختيارا از او صادر مى‌شود تعلق گرفته است، و اگر با اختيار واقع نشود، بر خلاف علم پروردگار است. و علم خداوند علّت صدور افعال اختيارى نيست تا جبر لازم بيايد، و اللّه العالم.

2082

- با توجه به اشكالاتى كه به برهان نظم وارد شده، آيا مى‌توانيم آن را به عنوان يك برهان براى خداشناسى بپذيريم؟

بسمه تعالى‌

- برهان نظم در مورد نظم كلى و اثبات وجود ناظم قابل خدشه و اشكال نيست، و اشكال در امور جزئيه نمى‌تواند نقض بر نظم كلّى باشد خصوصا در مورد اجرام و پديده‌هاى آسمانى و قانونمندى طبيعت كه منشأ بسيارى از علوم بشرى است، و نظم نمى‌تواند اتفاقى باشد. لذا در قرآن كريم مكرر به اين برهان مردم را توجه داده و به تفكر و تعقل واداشته است، و اللّه العالم.

2083

- از صفات خداوند ازلى و ابدى بودن آن است يعنى هميشه بوده است و داخل در ظرف زمان است يعنى موجودى زمانى مى‌باشد. در صورتى كه خداوند در زمان نيست، آيا لازمه خدايى كردن خداوند وجود انسان است يعنى از وقتى خداوند بوده انسان نيز وجود داشته يعنى اينكه ايشان نيز ازلى و ابدى است؟

بسمه تعالى‌

- ازلى و ابدى بودن حق متعال به معناى خروج از حدّ زمان است نه دخول در ظرف‌