باشد يا كم، از آن حضرت روايت كرده باشد يا خير، در غزوه‌هاى همراه پيامبر صلّى اللّه عليه و اله بوده يا نبوده باشد.

هركس پيامبر صلّى اللّه عليه و اله را يك‌بار ديده باشد، حتى اگر با پيامبر صلّى اللّه عليه و اله هم‌نشينى نكرده باشد، يا به سبب بيمارى‌اى مانند نابينايى، پيامبر صلّى اللّه عليه و اله را نديده باشد همگى جزو صحابه به شمار مى‌آيند.

قيد «ايمان»: كسانى كه هنگام ديدار با پيامبر صلّى اللّه عليه و اله كافر بودند، حتى اگر بعدها مسلمان شده باشند، صحابى نيستند، مگر اين كه پس از ايمان دوباره پيامبر صلّى اللّه عليه و اله را ملاقات كرده باشند. با قيد ايمان به «خود پيامبر صلّى اللّه عليه و اله»، اهل كتاب مستثنا مى‌شوند؛ زيرا آنان در حالى پيامبر را ملاقات كرده‌اند كه به ديگر انبياء عليهم السّلام مؤمن بوده‌اند، نه به خود پيامبر اسلام صلّى اللّه عليه و اله؛ از سوى ديگر، با اين قيد هر مكلّف جنّى و انسى كه با پيامبر صلّى اللّه عليه و اله ملاقات كرده باشد، در تعريف صحابى داخل مى‌شود؛ اما اين كه ملائكه در تعريف داخل است يا نه، جاى بحث است.

با قيد «مسلمان از دنيا رفتن»، كسانى كه از ذيل صحابى خارج مى‌شوند كه پيامبر صلّى اللّه عليه و اله را در حالت ايمان ملاقات كرده‌اند؛ اما پس از آن، مرتد از دنيا رفته باشند، از آن جمله مى‌توان به افرادى همچون عبد اللّه بن جحش، عبيد اللّه بن خطل و ريبعة بن امية اشاره كرد؛ ولى اگر بعد از ارتداد و پيش از مرگ دوباره اسلام آورده باشند، مشمول تعريف صحابه مى‌شوند، چه دگربار پيامبر صلّى اللّه عليه و اله را ملاقات كرده باشند يا نه؟ اين معناى صحيح درخور اعتماد از تعريف صحابى از ديدگاه ابن حجر است.

در صحابى نبودن كسى كه در حالت ايمان، پيامبر صلّى اللّه عليه و اله را ملاقات كرده و بعد مرتد از دنيا رفته است، اختلافى نيست؛ ولى درباره كسانى كه در زمان پيامبر صلّى اللّه عليه و اله مرتد شده‌اند و بعدها اسلام آورده‌اند، برخى اين احتمال را مطرح مى‌كنند كه اينان جزو صحابه نيستند، اما از نظر ما اين احتمال مردود است؛ زيرا اهل حديث اجماع دارند كه اشعث بن قيس در شمار صحابه است و احاديث او را در صحاح و مسانيد خود