فصل ششم: مشكل وجود اشخاص مردد در ميان صحابه‌

گروه فراوانى از مسلمانان هنوز ايمان در قلب‌هايشان جاى‌گير نشده بود و بر همان اسلام كه اقرار زبانى به وحدانيت خداوند، رسالت حضرت محمد صلّى اللّه عليه و اله و روز قيامت و انجام بعضى اعمال مى‌شد، باقى مانده بودند. آنان مرتبه‌اى پايين‌تر از «ضعيف الايمان‌ها» داشتند؛ زيرا اصلا ايمانى نداشتند.[1]

وَ ارْتابَتْ قُلُوبُهُمْ فَهُمْ فِي رَيْبِهِمْ يَتَرَدَّدُونَ‌؛[2]

دل‌هايشان به شك افتاده و در شك خود سرگردانند. ص ... و آيه شريفه:

قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَ لكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنا؛

اى پيامبر بگو ايمان نياورديد ولى بگوييد كه اسلام آورديم.

خداوند متعال در چندين سوره به «مرض قلب» اينان اشاره مى‌كند؛ از جمله:[3] بقره 10؛ مائده، 52؛ توبه، 125، حج، 52؛ نور، 24؛ احزاب، 12 و 60؛ محمد، 20 و 26؛ مدثر، 20.

گمان مى‌شود كاربرد لفظ «مرض قلب» در شمارى از اين معانى براى مصداق باشد. امكان دارد مفهوم واحدى داشته باشند، اما بعيد نيست كه در برخى موارد، در معناى شك استعمال شده باشد؛ يعنى در ايمانشان دچار شك و دودلى‌اند؛ زيرا به حسب عرف، انسان عاقل و انديشمند نمى‌تواند به هيچ عنوان يقين پيدا كند كه همه ساكنان مدينه و كسانى كه پيامبر صلّى اللّه عليه و اله را در مدينه و صحراها و بيابان‌ها ديده‌اند، به طور حتم به عقايد اسلامى ايمان آورده باشند؛ درحالى‌كه قرآن آنان را چنين توصيف مى‌كند:

[1] . زيرا آنان ايمانشان ضعيف است، ولى ايمان دارند.

[2] . توبه، آيه 45.

[3] . برخى از اصحاب پيامبر صلّى اللّه عليه و اله داراى اين صفت ناپسند بوده‌اند؛ لذا خداوند در قرآن آورده است.