زمانى است كه سايه شاخص با طول شاخص برابر شود و فضيلت نماز عصر، تا هنگامى است كه سايه شاخص دو برابر آن گردد. فضيلت مغرب، تا محو شدن شَفَق (سرخى طرف مغرب) و فضيلت عشا، تا سپرى شدن ثلث شب است.

روشن است كه در چارچوب اين نظريه، با جمع بين دو نماز، تنها وقت فضيلت يكى از دو نماز از بين مى‌رود، نه اين كه نمازى در غير وقت آن خوانده شود. البته به منظور پيشگيرى از فوت شدن فضيلتِ مورد اشاره، از امامان اهل بيت عليهم السلام روايت شده كه جدا خواندن دو نماز، بهتر از با هم خواندن آنهاست.

اينك و در پى طرح موضوع، نوبت آن است تا گستره جواز جمع بين دو نماز را كه ميان شيعيان و اهل سنّت مورد مناقشه قرار گرفته، با تأكيد بر سنّت نبوى، به اختصار، بحث و بررسى نماييم.

با هم خواندن دو نماز در سنّت پيامبر صلى الله عليه و آله‌

روايات بسيارى از پيامبر صلى الله عليه و آله در صحاح، سنن و مسانيد به چشم مى‌خورند كه بر جواز با هم خواندن دو نماز (ظهر و عصر، مغرب و عشا) در غير سفر و از روى اختيار دلالت دارند. اينك تنها به نقل گوشه‌اى از آنها مى‌پردازيم:

ابن عبّاس مى‌گويد:

إنَّ رسول اللَّه صلى الله عليه و آله جَمعَ بين الظُّهرِ و العصر و جَمَع بين المَغربِ و العشاء بِالمدينة و هو مُقيم على غَير خَوف و لا شى‌ء اضطرُّه إلى‌ ذلكَ، فَقالوا: فَلِمَ يا أبا عبّاس؟ قالَ: أراد أن لا يُحرِجَ امّتَهُ.[1]

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله در مدينه در غير سفر و ترس و چيزى كه او را

[1]. المعجم الكبير: ج 12 ص 58.