پنج. در اين آيه به صورت مطلق بر حفظ، تأكيد شده است. به عبارت روشن‌تر در فقره‌ «إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ» حفظ قرآن به صورت و حالتى خاص، مقيد نشده است؛ يعنى مثلًا گفته نشده كه خداوند، قرآن را از تحريف از نوع كاستى يا فزونى و هم‌آورد طلبى يا راهيافت تناقض در پى ظهور دستاوردهاى علمى حفظ مى‌كند، بلكه اين امر به صورت مطلق آمده است. مفهوم چنين سعه‌اى در تعبير، شمول و فراگيرى نسبت به همه حالات است. نتيجه آن كه به استناد اين آيه خداوند قرآن را از هرگونه گزند و آسيبى كه رخ داده يا ممكن است در آينده رخ دهد، مراقبت خواهد كرد.[1]

شبهه‌اى بر دلالت آيه حفظ

هرچند آيه حفظ، آشكارا بر تحريف‌ناپذيرى قرآن دلالت دارد، ليكن شبهه‌هايى در باره آن مطرح است كه صاحب نظران علوم قرآنى به آنها پاسخ داده‌اند،[2] مانند اين شبهه كه: مراد از «ذكر» در آيه حفظ، قرآن كريم است؛ اما مراد از «حفظ» روشن نيست (و حفظ شدن قرآن در برابر همه انواع تحريف را شامل نمى‌شود) و مى‌توان گفت كه با تحقّق نوعى از تحريف نيز حفظ، صادق است و جمع اين دو با يكديگر ممكن است و حتى مى‌توان مدعى شد كه اين نوع از تحريف خود موجب حفظ قرآن شده است.

پاسخ شبهه‌

1. مراد از «حفظ» در آيه، روشن است؛ زيرا اين كلمه به صورت مطلق آمده است، نه مبهم، و بدين رو، حفظ از هر گونه تحريفى را در هر روزگارى شامل مى‌شود.[3]

[1]. الامثل: ج 8 ص 19- 20.

[2]. براى نمونه ر. ك: نزاهت قرآن از تحريف: ص 53.

[3]. ر. ك: تفسير الطبرى: ج 14 ص 7؛ التبيان فى تفسير القرآن: ج 6 ص 320؛ مجمع البيان: ج 6 ص 509.