معمولًا، يا كمال يكى دربردارنده كمال ديگرى است، يا از كمال ديگرى حكايت مى‌كند. بنابراين اگرچه ما در صدد تبيين مصاديق رفتار اخلاقى انسان با خود بر اساس آموزه‌هاى اسلامى هستيم، بى‌ترديد كسى كه بتواند رفتارى اخلاقى و مبتنى بر تعاليم اسلامى با خود داشته باشد، رفتارش با خالق خويش و همچنين با همنوعان و طبيعت حيوانى و نباتى نيز اصلاح خواهد شد يا دست‌كم، اشكالات كمترى خواهد داشت.

بر اين اساس، رفتارهاى اخلاقى درون‌شخصى را در دو حوزه مى‌توان به بحث گذاشت: نخست، «اقسام رفتارهاى اخلاقى درون‌شخصى» و ديگرى «مصاديق رفتارهاى اخلاقى». رفتارهاى اخلاقى درون‌شخصى با خود را نيز از منظرى مى‌توان به «رفتارهاى مربوط به جسم» و «رفتارهاى مربوط به روح و روان» تقسيم كرد.

...

در اين بخش خواهيم كوشيد رفتارهاى انسان با خود را در دو دسته «رفتارهاى مربوط به جسم» و «رفتارهاى مربوط به روح و جان» بررسى كنيم.

1. رفتار اخلاقى انسان با جسم خود

پيش از آغاز سخن در موضوع رفتارهاى اخلاقى انسان در ارتباط با جسم خويش، توجه به دو نكته سودمند است: نخست آنكه شايد براى هر خواننده‌اى در آغاز اين پرسش مطرح شود كه تعامل انسان با جسم خويش و اصلاح رفتار او در اين حوزه، به بهداشت و علوم پزشكى ارتباط دارد و اخلاقى دانستن اين امور و نسبت دادن آن به مسائل اخلاقى توجيه‌شدنى نيست؛ اما حقيقت آن است كه جسم انسان به منزله‌