4. پرورش هويّت جنسى نوجوان‌

از نيازهاى مهم دوران نوجوانى، «پرورش هويّت» است. او مى‌خواهد با ماهيت انسانى و جنسى خود، آشنا شود؛ به دنبال يافتن پاسخ اين سؤال است كه: من كيستم و به كجا مى‌روم؟ او مى‌خواهد ارزش‌ها و معيارهايش را بداند و آنها را پايه‌ريزى كند.

احساس هويّت شخصى در نوجوانان، به تدريج برپايه همانندسازى‌هاى گوناگون دوران كودكى، تكوين مى‌يابد. ارزش‌ها و معيارهاى اخلاقى كودكان تا حدود زيادى، همان‌هايى هستند كه والدين آنها، نيز دارند. احساس عزّت نفس در نوجوانان نيز از نگرش والدينشان نسبت به آنها نشئت مى‌گيرد.

با ورود به نوجوانى و دنياى وسيع‌تر آنان در دبيرستان، آنها به صورت فزاينده‌اى به ارزش‌هاى گروه همسالان خود و همچنين به ارزيابى‌هاى معلّمان و ديگر بزرگ‌سالان، بيشتر ارج مى‌نهند. نوجوانان، از راه جمع‌بندى اين ارزش‌ها و ارزيابى‌ها، مى‌كوشند كه تصوير يك‌پارچه‌اى از خود به دست آورند. هر اندازه ارزش‌هايى كه از سوى والدين، معلّمان و همسالان ابراز مى‌شود، همخوانى بيشترى باهم داشته باشند، به همان نسبت نيز كار هويّت‌يابى نوجوان، آسان‌تر پيش مى‌رود.

اريك اريكسون (روان‌شناس) نيز مرحله نوجوانى را مرحله «احراز هويّت در برابر پراكندگى نقش» معرفى كرده است. او معتقد است كه اين مرحله پنجم از چرخه تحوّل روانى- اجتماعى است كه با دوره نوجوانى، مقارن است. مفهوم هويّتى را كه اريكسون در اين دوره مطرح مى‌كند، دو چهره دارد: از يك‌سو، به احساسات رجوع مى‌كند كه يك فرد، در مقابل خويشتن دارد (يعنى خودسنجى) و از سوى ديگر، بر روابط بين هويّت شخصى و توصيف‌هايى كه ديگران از او به عمل مى‌آورند، تكيه مى‌كند. اين توصيف‌ها مربوط به رفتارهايى هستند كه جامعه، آنها را براى يك رفتار مناسب، اساسى مى‌داند و در اطراف مجموعه‌هايى كه «نقش‌هاى اجتماعى» ناميده مى‌شوند، سازمان يافته‌اند. به عنوان مثال، مرد يا زن بودن، معناى ايفا كردن يكى از اين نقش‌هاست. نقش‌هايى كه بين من و اجتماع، ارتباط برقرار مى‌سازد. داراى دو