مى‌كنند، تقليد خوانده نمى‌شود؛[1] زيرا كسانى كه به احاديث اهل بيت (عليهم السلام) رجوع مى‌كنند، به قول خدا و رسول‌الله و ائمه هدى (عليهم السلام) عمل كرده‌اند و نه به قول آن راوىِ حديث.[2] اما موضوع سخن در اين‌جا، ديگر ادّعاى اخباريان است كه معتقدند محدّثان اماميه نيز در سده‌هاى نخست، اجتهاد و تقليد را حرام مى‌دانسته‌اند؛ چنان كه استرآبادى، به مرحوم كلينى استناد مى‌كند كه در الكافى، اجتهاد و تقليد را به صراحت، حرام خوانده است.[3] به اعتقاد مرحوم مجلسى، شيخ صدوق نيز چنين رويكردى داشته است:

شيخ‌صدوق، از عالمان بزرگ اماميه و از كسانى است كه پيرو آثار ائمه (عليهم السلام) بوده‌اند و از آرا و اهوا پيروى نمى‌كرده است. از اين روست كه اكثر اصحاب ما، كلام او و پدرش على‌بن بابويه را به منزله نصّ و اخبار تلقى كرده‌اند.[4]

شيخ‌حسين كركى نيز پرهيز از اجتهاد را نه فقط به محدّثان امامى در سده‌هاى نخست، كه حتى به بزرگانى چون شيخ‌مفيد، سيدمرتضى، شيخ‌طوسى، و سلار بن عبدالعزيز نيز نسبت داده و اختلافات عالمان آن عصر را ناشى از اختلاف نصوص دانسته است.[5]

ارزيابى ادعاى اخباريان‌

با مراجعه به آثار روايى و كتب حديثى، درمى‌يابيم كه اخباريان به‌درستى ادّعا مى‌كنند كه محدّثان امامى در سده‌هاى نخست، اجتهاد و تقليد را نفى مى‌كرده‌اند؛ چنان كه سيد مرتضى‌[6] و ديگر اصوليان آن عصر نيز آنان را مخالف اجتهاد معرّفى كرده‌اند. ابوجعفر احمدبن محمّدبن خالد برقى، در كتاب المحاسن بابى به نام‌

[1]. الفوائد الطوسية، ص 408 و 414 و ص 324- 326.

[2]. لوامع صاحب‌قرانى، ج 1، ص 48.

[3]. الفوائد المدنية، ص 40 و 127؛ الفوائد الطوسية، ص 408 و ص 414.

[4]. بحار الأنوار، ج 10، ص 405.

[5]. هداية الأبرار، ص 135.

[6]. رسالة فى الردّ على أصحاب العدد( رسائل الشريف المرتضى، ج 2)، ص 18.