علاوه بر روايتى كه بيان شد، در روايات ديگرى هم بر استصحاب استدلال شده كه براى آگاهى بيشتر مى‌توانيد به كتب اصول مراجعه كنيد[1]. پس خود استصحاب، خطاب شرعى دارد و شارع، به آن حكم كرده است و مخالفت با خطاب الهى ندارد و همين‌طور مخالف اخبار تثليث- كه احكام را سه‌قسم تقسيم مى‌كند هم نيست؛ زيرا اخبار استصحاب از قسم بيّن اخبار تثليث است و از موارد شبهات نيست‌[2] و اخبار احتياط هم بر وجوب احتياط دلالت ندارد و برفرض اين كه دلالت داشته باشد، اخبار استصحاب، بر اخبار احتياط، حكومت دارد.[3]

اخباريان و عدم حجّيت مفاهيم‌

از باب اين كه اشيا به اضداد آنها شناخته مى‌شوند، نخست منطوق را تعريف و مقدارى در باره آن بحث مى‌كنيم و سپس به مفهوم اصلى مى‌پردازيم.

دلالت يا به‌حسب منطوق لفظ است و يا مفهوم لفظ. منطوق، آن معنايى است كه از دلالت لفظ در محل نطق استفاده مى‌شود، مانند وجوب زكات كه از اين گفته‌

پيامبر (ص): «

فى الغنم السّائمة زكاة

»[4] استفاده مى‌شود، و مانند حرمت كتك زدن پدر و مادر كه از اين قول خداوند: فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍ‌[5] استفاده مى‌شود.[6]

چون تعريف بايد جامع افراد و مانع اغيار باشد، به اين تعريف اشكال شده كه مانع اغيار نيست و شامل دلالت اقتضا هم مى‌شود كه از لفظ در محل نطق استفاده مى‌شود، با اين كه دلالت منطوق به آن گفته نمى‌شود. لذا علّامه حلّى از اين تعريفْ‌

[1]. وسائل الشيعة، ج 1، ص 175- 176( نواقض الوضو، باب 4)، ح 6 و ج 7، ص 184( احكام شهر رمضان، باب 3)، ح 13 و ج 2، ص 1095( النجاسات، باب 74)، ح 4؛ مستدرك الوسائل، ج 1، ص 228( نواقض الوضوء، باب 1)، ح 4.

[2]. مفاتيح الاصول، ص 648.

[3]. فوائد الاصول، ج 3، ص 120.

[4]. با اين مضمون، ر. ك: السنن الكبرى، بيهقى، ج 5، ص 509، ح 7396؛ وسائل الشيعة، ج 6، ص 8( زكاة الانعام، باب 17)، ح 1 و 2.

[5]. سوره اسراء، آيه 23.

[6]. هداية الأبرار، ص 293؛ ملاذ الأخيار، ج 1، ص 16.