3. سيره عقلائيه‌

دليل سوم بر جواز تقليد، سيره عقلائيه است، و از ارتكازات عقلا اين است كه در هر حرفه و صنعتى، بلكه در هر امرى كه مربوط به معاش و معاد است، انسان جاهل و ناآگاه، به شخص عالم- به‌عنوان اين كه خُبره و اهل‌اطلاع است- مراجعه مى‌كند، و اين سيره، در شريعت ردّ نشده، و عدم رد، دليل بر آن است كه آن را امضا كرده است.[1]

مرحوم شيخ‌طوسى مى‌فرمايد:

شخص عامى كه قدرت بر بحث و تفتيش ندارد، جايز است كه از عالم تقليد كند؛ چراكه عامّه مردم شيعه، از زمان اميرمؤمنان (ع) تا عصر ما، به علمايمان مراجعه مى‌كردند، و از آنان مى‌خواستند كه در احكام و عبادات، فتوا دهند، و علما هم براى آنان فتوا مى‌دادند و هم تجويز مى‌كردند كه به فتوايشان عمل كنند. از احدى از علما هم نشنيديم كه به مستفتى بگويد: استفتا و عمل به فتوا براى تو جايز نيست.[2]

مرحوم علّامه‌حلّى نيز مى‌فرمايد:

تقليد در فروع دين، جايز است و علما در تمام عصرها استفتا را انكار

نكرده‌اند.[3]

بلكه از بديهيات است كه مردم عوام در اعصار پيامبر اكرم و ائمّه معصوم (عليهم السلام) بنايشان بر تقليد بوده است و ضرورت هم، چنين اقتضايى را مى‌طلبد،[4] و روايات‌[5] هم مؤيّد اين سيره‌اند.

[1]. قوانين الاصول، ج 2، ص 267؛ التنقيح فى شرح العروة الوثقى، ج 1، ص 63؛ الاجتهاد و التقليد، ص 129.

[2]. العدّة فى اصول الفقه، ج 2، ص 730.

[3]. مبادى الاصول، ص 247.

[4]. الفوائد الحائرية، ص 132؛ الفصول الغروية، ص 421.

[5]. اختيار معرفة الرجال، ص 230، ش 602؛ وسائل الشيعة، ج 18، ص 83( صفات القاضى، باب 9)، ح 23.