اين‌رو، [... مجدّداً نظر به احاديث ... كردم، از روى كمال تعمّق و تأمّل ...

[و درهمين مسير،] به تأليف فوائد المدنية موفّق شدم.[1]

وى در مهم‌ترين اثر مكتوب خود، بسيارى از محدّثان و عالمان حديث‌گراى گذشته را نيز هم‌رأى خويش مى‌شمارد و مى‌گويد:

على‌بن ابراهيم‌بن هاشم قمى [زنده در 307 ق‌] صاحب تفسير قمى، و محمّدبن يعقوب كلينى [م 329 ق‌] صاحب اصول كافى، و على‌بن الحسين‌بن موسى‌بن بابويه قمى [م 329 ق‌] و فرزندش محمّدبن بابويه معروف به شيخ‌صدوق [م 381 ق‌] صاحب من لا يحضره الفقيه، و جعفربن محمّد معروف به ابن‌قولِوِيهْ [م 369 ق‌] صاحب كامل الزيارات؛ بلكه محمّدبن حسن شيخ‌طوسى [م 460 ق‌] صاحب تهذيب و استبصار،[2] و همين‌طور افرادى كه نزديك به زمان معصومين مى‌زيسته‌اند و يا از اصحاب آنان بوده‌اند، از قدماى اخباريان محسوب‌مى‌شوند.[3]

شيخ‌يوسف بحرانى نيز پيدايش مسلك اخباريگرى را به شيخ‌صدوق نسبت مى‌دهد و از او به «رئيس اخباريان» تعبير مى‌كند؛[4] اما شيخ‌حرّ عاملى (م 1104 ق) صاحب وسائل الشيعة، پا را از اين نيز فراتر مى‌نهد و اين تعبير را براى پيامبر خدا و امامان معصوم به كار مى‌برد.[5]

2. اخباريگرى، مكتبى نوپديد

در مقابلِ آنچه از اخباريان به‌ويژه محدّث استرآبادى نقل شد، بسيارى از اصوليان و مجتهدان، ديرينگى مكتب اخبارى را نمى‌پذيرند. آنان با تفاوت نهادن ميان ديدگاه‌

[1]. دانش‌نامه شاهى، استرآبادى، ص 17.

[2]. نكته درخور توجه، اين است كه وى شيخ طوسى را نيز- كه بنيان‌گذار بسيارى از شيوه‌هاى اجتهادى بوده- در شمار اصحاب حديث جاى داده است. اين، گويا از آن‌روست كه يكى از ويژگى‌هاى اصحاب حديث، علاقه‌مندى و اهتمام به فراگيرى حديث، گردآورى حديث و نقل كردن آن بوده است و شيخ طوسى نيز در اين دو كتاب مهم، همين‌كار را انجام داده است.

[3]. الفوائد المدنية، ص 40 و 135.

[4]. الحدائق الناضرة، ج 1، ص 170؛ الدرر النجفية، ج 3، ص 289.

[5]. الفوائد الطوسية، ص 446.