«راسخون در علم»،[1] اهل‌بيت پيامبر (ص) است. پس هرچه را كه نمى‌دانيم، بايد از آنان بپرسيم و به اقتضاى آيات ديگر،[2] دستور داريم كه از پيامبر و اهل‌بيتش- كه تمام معارف و احكام و علوم قرآن و آثار خود را نزد آنان به وديعه گذاشته است-، اطاعت كنيم. همچنين از آن‌جا كه اين گونه آيات، همگى عام و مطلق‌اند، اين وجوب، منحصر به موضوع خاصّى نيست. پس در اصول و فروع دين و امور معاش و معاد و ديگر امور، فرمان‌بردارى از آنان واجب است.[3]

3. دليل ديگر اخباريان، سيره شيعيان و اصحاب ائمّه (عليهم السلام) است كه به ادّعاى اخباريان، مرجع آنان در عقايد و اعمال، نصوصى بوده است كه يا مستقيم از ائمّه (عليهم السلام) مى‌شنيدند، و يا به واسطه افراد ثقه‌اى كه به سخنشان اعتماد بود. هرگاه هم خبر واحدى از ائمّه نقل مى‌شد كه قرينه‌اى علم‌آور نداشت، آن را از باب شبهات مى‌دانستند و در موضوع آن خبر، احتياط مى‌كردند.[4]

تقليد در اصول دين‌

آيا تقليد در اصول عقايد، جايز است؟ بر پايه نظر مشهور ميان شيعه، جايز نيست.[5] همان گونه كه پيش از اين بيان شده به گمان برخى از اخباريان، اگر حكم‌

[1]. وَ ما يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ‌( سوره آل عمران، آيه 7).

[2]. مانند اين آيه: ما آتاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا( سوره حشر، آيه 7). نيز آيه‌ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ‌( سوره نساء، آيه 59).

[3]. ر. ك: الفوائد المدنية، ص 129؛ الفوائد الطوسية، ص 413؛ الوافى، ج 1، ص 12؛ مرآة العقول، ج 1، ص 100؛ رسالة فى الإعتقادات، علّامه‌مجلسى، ص 5- 6. شيخ‌حرّ عاملى نيز در إثبات الهداة( ج 1، ص 107)، در باب« وجوب الرجوع إلى الأدلّة النقلية فى تحصيل المعارف التفصيلية»، آيات و روايات بسيارى را در اين باره ذكر كرده است.

[4]. هداية الأبرار، ص 68- 69.

[5]. قوانين الاصول، ج 2، ص 173. نيز ر. ك: تمهيد الاصول فى علم الكلام، ص 4؛ الإقتصاد و الإرشاد إلى طريق الإجتهاد( رسائل الشهيد الثانى، ج 2)، ص 754؛ الفوائد الطوسية، ص 324؛ قواعد المرام فى علم الكلام، ص 29؛ معارج الاصول، ص 277؛ شرح باب حادى‌عشر، ص 4؛ القواعد و الفوائد، ج 1، ص 319، قاعده 113؛ رسائل المحقّق الكركى، ج 1، ص 80.