الفقيه، نسبت به اسناد رواياتى كه از همان كتب معتمد نقل كرده است، خرده مى‌گيرد[1] و در بسيارى از موارد، احاديث اين اصول را تضعيف و طرح مى‌كند.[2] اين گونه موارد، دلالت دارند بر اين كه اخبار اين اصول، در نزد اصحاب اماميه در سده‌هاى نخست، قطعى نبوده است.[3]

3. نقل از غير معصوم‌

مرحوم كلينى در الكافى، از باب استطراد، رواياتى را نقل كرده كه از آثار صحيح صادقين (عليهما السلام) نيستند.[4] پس ديگر نمى‌توان گفت كه همه اينها را از اصول معتبر گرفته است.[5]

4. خدشه در شهادت مؤلفان كتب اربعه‌

ديديم كه يكى از قرائن صحّت احاديث كتب اربعه، شهادت مؤلّفان اين كتب به صحّت احاديث آنهاست. اما بر اساس آنچه گذشت، اوّلًا: در باره كلينى، چنين شهادتى چندان روشن و صريح در صحّت نيست. درباره شيخ نيز آنچه به استناد عُدّةالاصول به وى نسبت داده شده، اين ادعاست: «اخبارى كه من به آنها عمل مى‌كنم، اخبار صحيح است».[6] اين سخن او، اقتضاى اين را ندارد كه آنچه در تهذيب‌

[1]. الرسائل الاصولية، رساله الإجتهاد والأخبار، ص 158.

[2]. براى نمونه‌هاى ديگرى از تصريح صدوق بر بى‌اعتمادى به حديث يكى از صاحبان اصل، ر. ك: كتاب من لايحضره الفقيه، ج 1، ص 162 ذيل حديث 763 و 764 و ج 2، ص 241- 242 ذيل حديث 1154 و ص 75 ذيل حديث 328 و ج 4، ص 25 ذيل حديث 58.

[3]. الرسائل الاصولية، ص 142؛ الوافية فى اصول الفقه، ص 271.

[4]. براى نمونه‌هايى از نقل روايت از غير معصوم، ر. ك: الكافى، ج 1، ص 99، ح 12 و ص 454، ح 4 و ص 465، ح 8 و ص 310، ح 13 و 14 و ج 2، ص 103، ح 5 و ص 111، ح 2 و ج 3، ص 202، ح 3 و ج 5، ص 570، ح 1 و ج 6، ص 379، ح 5 و ج 7، ص 75، 82- 84 و 88- 90، ح 1 و 2 و ص 88، ح 1 و ص 276 و ص 432، ح 21.

[5]. الرسائل الاصولية، رساله الإجتهاد والأخبار، ص 160.

[6]. الفوائد المدنية، ص 83 و 193.