مخالفت نراقى با ديدگاه اخباريان‌

تا اين‌جا، بسيارى از اصوليان نيز با اخباريان هم‌رأى‌اند. با اين حال، پاره‌اى از مجتهدان، اين مطلب را نمى‌پذيرند كه هرواقعه‌اى حكم معيّنى دارد. ملا احمد نراقى، گذشته از آن كه اين روايات را خبر واحدى مى‌داند كه فقط افاده ظن مى‌كند، تذكر مى‌دهد كه آنچه از اين روايات استفاده مى‌شود، اين است كه: «هرآنچه حكمى داشته، رسول خدا (ص) حكمش را بيان كرده است»، نه اين كه «هرچيزى حكمى دارد». بين اين دو، فرق بسيارى است.[1] بر پايه سخن نراقى، خداوند در هرچيزى، امر و نهى ندارد؛ ولى هرامر و نهى‌اى كه دارد، آن را به پيامبرش ابلاغ فرموده است. مؤيد اين برداشت، سخنان رسول خدا (ص) است كه در خطبه حجّةالوداع فرمود:

يا أيهاالنّاس! واللهِ ما من شى‌ء يقرّبكم من الجنّة ويُباعدكم من النار إلّا وقد أمرتكم به، وما من شى‌ء يقرّبكم من النّار ويُباعدكم من الجنّة إلّا وقد نهيتكم عنه.[2]

اى مردم! به خدا قسم، هيچ چيزى شما را به بهشت نزديك نمى‌سازد و از جهنّم دور نمى‌كند؛ مگر اين كه من شما را بدان امر كرده‌ام. و هيچ چيزى شما را به جهنّم نزديك نمى‌سازد و از بهشت دورنمى‌كند؛ مگر اين كه شما را از آن نهى كرده‌ام.

2. فعليت حكم الهى در هرچيز

پس از پذيرش اين كه هر چيزى حكمى واقعى از سوى خداوند دارد، گروهى از اخباريان گام ديگرى برداشته‌اند و ادعا كرده‌اند كه هرچيزى، حكم معيّنى هم براى ما دارد؛ يعنى حكمى فعلى كه بايد بدان عمل كنيم.[3] آنچه قابل استناد به همه يا بيشتر اخباريان است، همان استدلالى است كه براى اثبات وجوب احتياط و امساك‌

[1]. عوائد الأيام، ص 361.

[2]. الكافى، ج 2، ص 4، ح 2؛ وسائل الشيعة، ج 12، ص 27،( مقدّمات التجارة، باب 12) ح 2؛ بحارالأنوار، ج 67، ص 96، ح 3.

[3]. الفوائد الطوسية، ص 406.