تحقيقى و مهذّب و منقّح نيست. به هرحال، اين كتاب مشهورتر از آثار ديگر اوست. با اين حال، محدّث بحرانى تذكّر داده كه او در اجازه‌نامه‌اش براى شيخ‌ناصر جارودى، فراموش كرده منية الممارسين را نيز در كنار پنجاه اثر ديگر خود ذكر كند. سماهيجى در اين كتاب، در ضمن پاسخ به 89 سؤال شاگردش شيخ ياسين، به مجتهدان بسيار حمله كرده، و چهل فرق بين عالم اخبارى با مجتهد اصولى مى‌شمارد.[1]

برخى از ديگر آثار سماهيجى نيز از اين حيث، شايان توجه‌اند كه رويكردهاى اخبارگرايانه او را نمايان مى‌سازند. از آن جمله، رساله‌اى در نفى اجتهاد دارد و در آن، ادّعا كرده كه اجتهاد، در زمان ائمّه (عليهم السلام) وجود نداشته است.[2] همچنين، در مقدّمه كشكولى به نام رياض الجنان المشحون باللؤلؤة والمرجان، قصيده‌اى سروده در مدح حديث و تعريف و تمجيد از اهل حديث؛ به‌ويژه محمّدامين استرآبادى، شيخ‌حرّ عاملى، و فيض كاشانى، و در آن، اجتهاد را نيز نكوهش مى‌كند.[3] وى در اثرى به نام الرسالة العلوية فى ثلاث مسائل كلامية، مى‌گويد:

آنچه در اصول بدين لازم داريم، علم و يقين است؛ هرچند آن علم و يقين، از راه ادلّه و برهان عقلى نبوده باشد.[4]

كتاب النوحية، در اصول فقه است و سماهيجى آن را در پاسخ به سؤالات نوح‌بن هاشم نوشته و در آن مى‌گويد:

ما قبول نداريم كه رجوع‌كردن به مجتهد، واجب بوده باشد، و در اين‌باره، نه از طرف خداوند و نه رسول‌الله و اهل‌بيت او (عليهم السلام) فرمانى وارد نشده است. و آن كس كه رجوع به او واجب است، راوى حديث است كه عالم به آن و عارف به معانى آن و ثقه و مورد اطمينان بوده باشد؛ ولى در اصطلاح، به «مجتهد» راوى حديث‌

[1]. روضات الجنات، ج 1، ص 32 و 127؛ لؤلؤة البحرين، ص 98- 100؛ طبقات أعلام الشيعة، ج 6، ص 452 و 462.

[2]. أنوار البدرين، ص 175.

[3]. روضات الجنات، ج 4، ص 252؛ دايرة المعارف تشيّع، ج 2، ص 11.

[4]. الذريعة، ج 11، ص 210، ش 1259.