بررسى رويكرد سيّد نعمة الله‌

چنان كه معروف و مشهور است، سيدنعمة الله جزائرى اخبارى بوده و برخى از عبارات خود او نيز متضمّن اعتراف به اين نكته است. ديدگاه او درباره تحريف قرآن- كه تحريف به نقصان را به استناد روايات مى‌پذيرد-، نوع رواياتى كه نقل كرده و معتبر شمرده، نظرش درباره دليل عقلى در احكام و موارد ديگرى از اين دست را مى‌توان نشانه‌هاى استوارى بر گرايش او به اخبار دانست. براى نمونه، به اعتقاد وى، اگر دليل نقلى با عقلى معارضه كند، دليل نقلى مقدم مى‌شود، و براى اثبات اين سخن، به «اخبار صحيحه» استناد كرده است؛ يعنى براى دفاع از نقل در برابر عقل، به خود نقل استناد كرده است.[1]

با اين حال، او در برخى از ديدگاه‌هاى اصلى اخباريان، با آنان هم‌داستان نيست. براى نمونه:

به خلاف بسيارى از اخباريان، احاديث كتب اربعه را متواتر نمى‌داند و حتى برخى از آن‌ها را قاطعانه رد مى‌كند.[2]

اجتهادى را كه از كتاب و سنت استنباط شود، جايز و حتى واجب مى‌داند،[3] گرچه دلايل عقلى را در مسائل فقهى و غيرفقهى، قابل اعتماد نمى‌داند.[4]

معتقد بود كه اهل‌اجتهاد نيز بذل جهد مى‌كنند و بر كارهايى كه انجام داده‌اند، مثاب هستند، و شايد حق، همان راهى باشد كه آنها پيموده‌اند.[5]

ظواهر آيات قرآن و سنت پيامبر را حجّت مى‌داند.[6]

در باب «سهو النبى (ص)»، كژدار و مريز نظر داده است؛ دليل عقلى را براى ردّ اخبار دال بر سهو، معتبر نمى‌شمارد و از سوى ديگر، براى پرهيز از اشكالات اساسى‌

[1]. الأنوار النعمانية، ج 3، ص 133.

[2]. منبع الحياة، ص 65- 66.

[3]. همان، ص 43.

[4]. الأنوار النعمانية، ج 3، ص 132؛ منبع الحياة، ص 25- 26.

[5]. كشف الأسرار فى شرح الإستبصار، به كوشش سيدطيب موسوى، ج 1، ص 41.

[6]. منبع الحياة، ص 44 و 49؛ الاصول الأصلية، ص 38 و 49.