ديگرى اجر اين كه به واقع رسيده است.[1] وى علم اصول را نيز برخلاف اخباريان، بدعت و باطلى از مخترعات عامّه نمى‌داند، و عقيده دارد كه قسمت كمى از علم اصول، از علوم الهى است؛ زيرا علم حديث، نيازمند آن است.[2]

7. روش وى در تقسيم اخبار نيز برخلاف اخبارى‌ها است. آنان تقسيم چهارگانه حديث را به صحيح، حسن، موثق و ضعيف، باطل مى‌دانند؛[3] ولى علامه اين تقسيم را قبول دارد.[4]

در نتيجه چنين آرايى، بايد مجلسى را از مجتهدان شمرد و حسابش را از اخباريان جدا دانست. ولى اگر اين ديدگاه‌ها را با روش عملى او در مباحث و نيز رويكردهاى اخبارگرايانه وى، در كنار هم بگذاريم، روشن مى‌شود كه او اهل اجتهاد بوده؛ ولى نقل‌گرايىِ او، بيش از عقل‌گرايى‌اش بوده است. چنان كه در آغاز اين فصل گفتيم، اخباريگرى شامل طيفى از گرايش‌هاى قوى و ضعيف به اخبار است. بر اين مبنا، رويكرد مجلسى را بايد در ميانه اين طيف، جايى نزديك به انتهاى كم‌سوى آن جُست. از همين رو، دقيق‌تر اين است كه وى را «اخبارگرا» بخوانيم و نه «اخبارى». نام بردن از وى نيز در شمار اخباريان، به سبب گرايش او به اخبار است.

سيد نعمة الله جزايرى (1050- 1112 ق)

سيدنعمة الله فرزند عبدالله‌بن محمّد موسوى جزايرى، زادگاهش صباغيه، يكى از جزاير بصره بود و از فضلا و محدّثان بزرگ شيعه است كه به گفته بزرگان، اطلاع‌

گسترده‌اى راجع به اخبار اماميه داشت و آثار معصومان (عليهم السلام) را تتبّع كرده بود. او در جزائر، هويزه و دارالعلم شيراز، تحصيل كرد و پس از آن، به اصفهان رفت و تا چهار سال، در منزل علّامه‌مجلسى سكونت گزيد. او علاوه بر همكارى با علامه در تأليف بحارالأنوار و نيز مرآة العقول (شرح كافى)، تدريس هم مى‌كرد. سپس به وطن‌

[1]. مرآة العقول، ج 1، ص 200.

[2]. الإعتقادات، ص 29.

[3]. براى نمونه، ر. ك: الفوائد المدنية، ص 53- 55؛ وسائل الشيعة، ج 20، ص 96.

[4]. ملاذ الأخيار، ج 1، ص 21.