4. شرح زيارت جامعه: كه به فارسى نوشته شده و از آن استفاده مى‌شود كه سعادت ملازمت حضرت ولى عصر (ع) در خواب و بيدارى برايش حاصل شده است.[1]

ملّاعبدالله تونى (م 1071 ق)

عبدالله‌بن محمّد تونى بُشروى خراسانى، مشهور به فاضل تونى،[2] معاصر شيخ‌حرّ عاملى (م 1104 ق) و از دوستان ملا خليل قزوينى (م 1089 ق) بود. او پس از مدتى تلمّذ در اصفهان، ساكن مشهد رضوى شد؛ ولى در راه زيارت عتبات عراق، در كرمانشاه وفات كرد و به خاك سپرده شد.[3]

نكته مهم درباره ملا عبدالله تونى، اختلاف در گرايش اوست كه برخى قائل‌اند از مجتهدان و علماى اصولى بوده،[4] و برخى او را از فقهاى اخبارى مى‌دانند.[5] ريشه اين اختلاف، در فتاواى اوست؛ زيرا از يك سو، معتقد است كه براى استنباط احكام شرعى، هم به علم اصول احتياج داريم و هم به علم رجال و احوال رُوات.[6] و چگونه مى‌توان كسى را كه چنين نظرى دارد، اخبارى دانست؟ اما از ديگر سو، برخى از آراى او، موافق نظر اخباريان است. چنان كه در ملازمه بين حكم عقل و شرع، تأمّل دارد؛ مفهوم مخالفت، غايت، شرط، صفت و عدد را در احكام شرعى‌

[1]. بحارالأنوار، ج 102، ص 110- 113؛ الذريعة، ج 13، ص 305، ش 1117؛ مرآت الأحوال، ج 1، ص 60؛ الفيض القدسى، ص 112.

[2]. تون، نام قديمى شهرى است كه امروزه« فردوس» نام گرفته است.

[3]. أمل الآمل، ج 2، ص 163؛ أعيان الشيعة، ج 12، ص 86، ش 8065؛ رياض العلماء، ج 3، ص 237- 238؛ الفوائد الرضوية، ص 255؛ طبقات أعلام الشيعة، ج 5، ص 342؛ قصص العلماء، ص 270؛ ريحانة الأدب، ج 1، ص 355؛ دانش‌نامه جهان اسلام، ج 3، ص 469.

[4]. موسوعة طبقات الفقهاء، ج 11، ص 176. نيز ر. ك: روضات الجنات، ج 4، ص 244.

[5]. قصص العلماء، ص 269؛ دائرة المعارف الإسلامية الشيعية، ج 2، ص 225؛ دايرة المعارف تشيّع، ج 2، ص 11. مرحوم خوانسارى، از كتاب الوافيةى وى استفاده كرده كه مشرب او اخبارى بوده است( روضات الجنات، ج 4، ص 244، ش 389).

[6]. الوافية، ص 271، 251- 255 و 266.