ابن عبّاس بازگشت . بعدها عُمَر او را فراخواند و آنچه را او گفته بود دريافت ، به او گفت : بسيار خوب ! آنچه را [ آن روز  ]بر زبان آوردى ، بازگوى .[63]

و اين چنين ، اختلاف پديدار گشت . صحابه در دانسته و نادانسته هاى خويش با هم اختلاف پيدا كردند ، اكثريتِ كوبنده ، ضد عثمان شد و گروه اندكى با او ماندند و اجتهاد و رأى در ذهنيتِ عثمان تا زمانِ قتلش ، حاكم بود . اين اجتهاد بر بسيارى از فروع فقهى ـ اگر نگوييم همه آنها ـ اثر خود را گذاشت تا آنجا كه بر مسائل مهم و واضح ، بلكه بر روشن ترين مسئله ـ  يعنى وضو ـ انعکاس یافت .

بدان جهت به وضوی پیامبر صل اله علیه وآله وسلم می پردازیم که بعد اجتهاد در شریعت و میان آن را برای فرعی که نماز بی آن پذیرفته نیست،بنگریم.زیراچگونه مى توان پذيرفت مسلمانان در وضو اختلاف يابند با اينكه پيامبر (صلى الله عليه وآله) پيش چشمِ آنان حدود 23 سال وضو مى گرفت ؟چه وقت در آن اختلاف پدید آمد؟چه کسی این اختلاف را واقع ساخت؟انگیزه های اختلاف در آن کدامند؟

بى گمان مسلمانان در عهد پيامبر (صلى الله عليه وآله) در كيفيتِ وضو تابعِ پيامبر بودند ، يك وضو بيشتر وجود نداشت . چگونه مسلمانان به كسانى كه دو بار [ بر سر و پا ] مسح مى كشند و كسانى كه سه بار [ پاها را ]

[63] . كنز العمّال 2 : 333 ، حديث 4167 -