عواقب اجتهادات گوناگون در شريعت ـ به
روشنى ـ در زمانِ عثمان آشكار شد تا
آنجا كه مسلمانان طاقتِ تحمّل آنها را نداشتند و عليه او شوريدند .
این تحول در مسیر قوانین اسلامی وحیات
مسلمانان،ابن عبّاس را
برانگيخت تا عُمَر را بر آن
آگاه سازد .
عمر
روزى در خلوت با خويشتن سخن مى گفت ، پيكى سوى ابن عبّاس فرستاد [ و آن گاه كه وى آمد ] به او گفت :
چگونه اين امّت با هم اختلاف مى يابند با اينكه كتاب و
پيامبر و قبله شان يكى است ؟
ابن عبّاس گفت : اى امير
مؤمنان ، قرآن بر ما نازل شد ، آن را خوانديم و علّت نزولش را
دريافتيم . بعدِ ما اقوامى قرآن را مى خوانند و نمى دانند در چه
زمينه اى نازل شده است ! براى هر گروهى رأيى است ، به همين جهت با
هم اختلاف مى يابند و به جان هم مى افتند و يك ديگر را
مى كشند !