خمس آن واجب است. ولى اگر از روى آب دريا يا از كنار دريا جواهر بگيرد، در صورتى بايد خمس آن را بدهد [1] كه آنچه را به دست آورده به تنهايى يا با منفعت‌هاى ديگر كسب او از مخارج سالش زيادتر باشد.

مسأله 1830- خمس ماهى و حيوانات ديگرى كه انسان بدون فرو رفتن در دريا مى‌گيرد در صورتى واجب است‌ [2] كه به تنهايى يا با منفعت‌هاى ديگر كسب او از مخارج سالش زيادتر باشد.

مسأله 1831- اگر انسان بدون قصد اين كه چيزى از دريا بيرون آورد در دريا فرو رود و اتفاقاً جواهرى به دستش آيد بنابر احتياط واجب‌ [3] بايد خمس آن را بدهد.

مسأله 1832- اگر انسان در دريا فرو رود و حيوانى را بيرون آورد و در شكم آن جواهرى پيدا كند كه قيمتش هجده نخود طلا يا بيشتر باشد چنانچه آن حيوان مانند صدف باشد كه نوعاً در شكمش جواهر هست، بايد خمس آن را بدهد، و اگر اتفاقاً جواهر بلعيده باشد [4] در صورتى خمس آن واجب است كه به تنهايى يا با منفعت‌هاى ديگر كسب او از مخارج سالش زيادتر باشد.

مسأله 1833- اگر در رودخانه‌هاى بزرگ مانند دجله و فرات فرو رود و جواهرى بيرون آورد، چنانچه در آن رودخانه جواهر عمل مى‌آيد، بايد خمس آن را بدهد.

مسأله 1834- اگر در آب فرو رود و مقدارى عنبر بيرون آورد كه قيمت آن 18 نخود طلا يا بيشتر باشد، بايد خمس آن را بدهد. و چنانچه از روى آب يا از كنار دريا به‌

[1] و شرط است كه اين كار شغل او باشد پس اگر اتفاقاً به دست او بيايد خمس بر اوواجب نيست.

[2] و شرط است كه براى كسب بگيرد و الّا واجب نيست.

[3] بلكه بنابر اقوا و لكن در ملك شدن محتاج به قصد تملك است.

[4] احتياط آن است كه حكم گنج را در آن جارى كنند.