احتياط واجب بعد از آن كه بالغ شد، بايد خمس آن را بدهد.

مسأله 1804- انسان نمى‌تواند در مالى كه يقين دارد خمسش را نداده‌اند تصرف كند، ولى در مالى كه شك دارد خمس آن را داده‌اند يا نه مى‌تواند تصرف نمايد.

مسأله 1805- كسى كه از اول تكليف خمس نداده، اگر ملكى بخرد و قيمت آن بالا رود، چنانچه آن ملك را براى آن نخريده كه قيمتش بالا رود و بفروشد مثلًا زمينى را براى زراعت خريده است، در صورتى كه آن را خريده و از پول خمس نداده قيمت آن را داده، بايد خمس قيمتى را كه خريده بدهد. ولى اگر مثلًا پول خمس نداده را به فروشنده داده و به او گفته اين ملك را به اين پول مى‌خرم‌ [1]، در صورتى كه حاكم شرع معامله پنج يك آن را اجازه بدهد، خريدار بايد خمس مقدارى كه آن ملك ارزش دارد بدهد.

مسأله 1806- كسى كه از اول تكليف، خمس نداده اگر از منافع كسب چيزى كه به آن احتياج ندارد خريده و يك سال از خريد آن گذشته بايد خمس آن را بدهد و اگر اثاث خانه و چيزهاى ديگرى كه به آنها احتياج دارد مطابق شأن خود خريده پس اگر بداند در بين سالى كه در آن سال فايده برده آنها را خريده لازم نيست خمس آنها را بدهد، و اگر نداند كه در بين سال خريده يا بعد از تمام شدن سال، بنابر احتياط واجب بايد با حاكم شرع مصالحه كند.

2- معدن‌

مسأله 1807- اگر از معدن طلا، نقره، سرب، مس، آهن، نفت، زغال سنگ، فيروزه، عقيق، زاج، نمك و معدن‌هاى ديگر، چيزى به دست آورد در صورتى كه به مقدار نصاب باشد، بايد خمس آن را بدهد.

[1] و همچنين است بنابر احتياط واجب اگر در وقت خريدن قصد داشته از پول خمس‌نداده بدهد.