یادداشتهای استاد مطهری، ج 1، ص: 212

اصلاح و تجدد فکر دینی - تمایز عبادات و معاملات

5. تمایز میان عبادات و معاملات یا تمایز میان امور دینی و معنوی و امور دنیوی که در قسمت دوم برای اولوالامر یک نوع اختیار و آزادی قائل شدهاند. درحقیقت نوع دوم اجتهادی که در صفحه [قبل] گفتیم منحصر به تصمیمات عملی نیست، در احکام معاملاتی نیز هست، برخلاف عبادات (به صفحات 45 تا 48 مراجعه شود)

اصلاح و تجدد فکر دینی - سه مرحله اصلاح؛ مرحله قهرمانان

. سه مرحله اصلاح:

ص 59:

«پیشرفت اصلاح در جهان در حال تغییر عرب را میتوان در سه مرحله مورد بررسی قرار داد:

1. مرحله قهرمانی که در طی آن، سید جمال، عبده، کواکبی پایههای ضروری اصلاح کلی را پی ریزی کردند. فعالیت اصلاح طلبان در این دوره بیشتر معطوف پیشرفت مادی اخلاقی بود. جامعهای که آشکارا قرون وسطی را پشت سر گذاشته بود. برنامههای اجتماعی سیاسی و فرهنگی که توسط سه رهبر اصلاح جدید عرضه گردید به مراتب بیشتر از دخالتهای عقیدتی آنان مؤثر افتاد ... نوشتهها و گفتههای اصلاح طلبان بالاخره در ازدیاد آگاهی جامعه نسبت به مفاهیم تکامل، پیشرفت و فعالیت خلاق (اجتهاد) از جنبه مادی و معنوی مؤثر افتاد.»