علیهذا تمام الفاظی که ما در محاورات خود به کار میبریم و مقاصد خود را به یکدیگر تفهیم میکنیم «اقوال» میباشد، و اگر لفظی فاقد معنی باشد آن را «مهمل» میگویند و «قول» خوانده نمیشود. مثلًا لفظ «اسب» در فارسی قول است زیرا نام یک حیوان خاص است، اما لفظ «ساب» قول نیست زیرا مفید معنی نمیباشد.

قول بر دو قسم است: یا مفرد است یا مرکب. اگر دارای دو جزء باشد و هر جزء آن بر جزء معنی دلالت کند آن را «مرکب» خوانند و اگر نه «مفرد».

علیهذا لفظ «آب» مفرد است اما لفظ «آب هندوانه» مرکب است؛ یا مثلًا «اندام» مفرد است اما لفظ «درشت اندام» مرکب است.

مرکب بر دو قسم است: یا تامّ است یا ناقص. «مرکب تامّ» آن است که یک جمله تمام باشد، یعنی بیان کننده یک مقصود کامل باشد به طوری که اگر به دیگری گفته شود، او مطلبی را درک کند و به اصطلاح صحت سکوت داشته باشد و حالت انتظار باقی نماند؛ مثل آنکه میگوییم: «زید رفت»، «عمرو آمد» یا میگوییم: «برو»، «بیا»، «آیا با من میآیی؟» همه اینها جملههای تامّاند و «مرکب تام» نامیده میشوند. اما «مرکب ناقص» بر خلاف این است، کلامی نیمه تمام است؛ مخاطب، از آن، معنی و مقصودی درک نمیکند. مثلًا اگر کسی به کسی بگوید: «آب هندوانه» و دیگر چیزی نگوید، طرف از این دو کلمه چیزی نمیفهمد و انتظارش باقی است، خواهد پرسید:

«آب هندوانه چی؟».

گاهی ممکن است به اندازه یک سطر و بلکه یک صفحه کلمات پشت سر یکدیگر واقع شوند و در عین حال یک جمله تمام و یک قضیه کامل نباشد. مثلًا اگر کسی بگوید: «من امروز ساعت 8 صبح در حالی که شلوار پوشیده بودم و کت نپوشیده بودم و به پشت بام خانه خودمان رفته بودم و به ساعت خود نگاه میکردم و آقای الف که رفیق من است نیز همراه من بود ...» با همه این طول و تفصیلات، یک جمله ناقص است، زیرا مبتدایی ذکر کرده بدون خبر؛ ولی اگر بگوید «هوا سرد است» با اینکه سه کلمه بیشتر نیست، یک جمله تمام و یک قضیه کامل است.

مرکب تامّ نیز به نوبه خود بر دو قسم است: یا خبر است و یا انشاء. «مرکب تامّ خبری» آن است که از واقعیتی حکایت میکند، یعنی از امری که واقع شده است یا واقع خواهد شد یا در حال واقع شدن است و یا همواره بوده و هست و خواهد بود خبر میدهد؛ مثل آن که میگوییم: «من سال گذشته به مکه رفتم»، «من سال آینده در فوق لیسانس شرکت میکنم»، «من اکنون مریضم»، «آهن در اثر حرارت انبساط مییابد».