شهرت و اعتبار جهانی دارد اختصاص داده به «فقهاء الشیعه» و در ذیل نامهای آنها از کتابهای آنها در حدیث یا فقه یاد میکند. درباره حسین بن سعید اهوازی و برادرش میگوید: «اوسع اهل زمانهما علماً بالفقه و الاثار و المناقب». یا درباره علی بن ابراهیم قمی میگوید: «من العلماء الفقهاء». و درباره محمد بن حسن بن احمد بن الولید قمی میگوید: «وله من الکتب کتاب الجامع فی الفقه.» ولی ظاهراً کتب فقهیه آنها به این شکل بوده است که در هر بابی احادیثی که آنها را معتبر میدانستهاند و بر طبق آنها عمل میکردهاند ذکر میکردهاند؛ آن کتابها، هم حدیث بود و هم نظر مؤلف کتاب.

محقق حلّی در مقدمه معتبر میگوید:

نظر به اینکه فقهای ما رضوان اللَّه علیهم زیادند و تألیفات فراوان دارند و نقل اقوال همه آنها غیر مقدور است، من به سخن مشهورین به فضل و تحقیق و حسن انتخاب اکتفا کردهام و از کتب این فضلا به آنچه اجتهاد آنها در کتابها هویداست و مورد اعتماد خودشان بوده است اکتفا کردهام. از جمله کسانی که نقل میکنم (از قدمای زمان ائمه) حسن بن محبوب، احمد بن ابی نصر بزنطی، حسین بن سعید (اهوازی)، فضل بن شاذان (نیشابوری)، یونس بن عبد الرحمن و از متأخران محمد بن بابویه قمی (شیخ صدوق) و محمد بن یعقوب کلینی و از اصحاب فتوا علی بن بابویه قمی، اسکافی، ابن ابی عقیل، شیخ مفید، سیدمرتضی علَم الهدی و شیخ طوسی است ...

محقق با آنکه گروه اول را اهل نظر و اجتهاد و انتخاب میداند آنها را به نام اصحاب فتوا یاد نمیکند، زیرا کتب آنها در عین اینکه خلاصه اجتهادشان بوده است به صورت کتاب حدیث و نقل بوده است نه به صورت فتوا. اینک ما بحث خود را از مفتیان اوّلی که در زمان غیبت صغرا بودهاند آغاز میکنیم:

1. علی بن بابویه قمی متوفّا در سال 329، مدفون در قم، پدر شیخ محمد بن علی بن بابویه معروف به شیخ صدوق است که در نزدیکی شهر ری مدفون است. پسر، محدث است و پدر فقیه و صاحب فتوا. معمولًا این پدر و پسر به عنوان«صدوقین» یاد میشوند.

2. یکی دیگر از فقهای بنام و معروف آن زمان که معاصر با علی بن بابویه قمی است بلکه اندکی بر او تقدم زمانی دارد «عیاشی سمرقندی» صاحب تفسیر معروف است. او