تألیف کردهاند: یکی عزیزالدین نَسَفی از عرفای نیمه دوم قرن هفتم و دیگر همین عبدالکریم جیلی، و هر دو به این نام چاپ شده است. جیلی در سال 805 در 38 سالگی درگذشته است. بر ما روشن نیست که عبدالکریم اهل جیل بغداد بوده یا اهل جیلان (گیلان)

عرفای قرن نهم

الف. شاه نعمت اللَّه ولی. این مرد نسب به علی علیه السلام میبرد و از معاریف و مشاهیر عرفا و صوفیه است. سلسله نعمة اللّهی در عصر حاضر از معروفترین سلسلههایتصوف است. قبرش در ماهان کرمان مزار صوفیان است.

گویند نود و پنج سال عمر کرد و در سال 820 یا 827 یا 834 درگذشت. اکثر عمرش در قرن هشتم گذشته و با حافظ شیرازی ملاقات داشته است. اشعار زیادی در عرفان از او باقی است.

ب. صائن الدین علی تُرکه اصفهانی. از محققین عرفاست. در عرفان نظری محیی الدینی ید طولا داشته است. کتاب تمهید القواعد وی که اکنون در دست است و چاپ شده است دلیل تبحّر او در عرفان است و مورد استفاده و استناد محققین بعد از وی است.

ج. محمّد بن حمزه فنّاری رومی. از علمای کشور عثمانی است. مردی جامع بوده است و کتب زیاد تألیف کرده است. شهرت او به عرفان به واسطه کتاب مصباح الانس وی است که شرح کتاب مفتاح الغیب صدرالدین قونوی است. شرح کردن کتب محیی الدین عربی و یا صدرالدین قونوی کار هرکسی نیست.

فنّاری این کار را کرده است و محققین عرفان که پس از وی آمدهاند ارزش این شرح را تأیید کردهاند.

این کتاب در تهران با چاپ سنگی با حواشی مرحوم آقامیرزا هاشم رشتی از عرفای محقق صدساله اخیر چاپ شده است. متأسفانه به علت بدی چاپ، مقداری از حواشی مرحوم آقامیرزا هاشم غیر مَقرُوّ [1] است.

د. شمس الدین محمّد لاهیجی نوربخشیشارح گلشن راز محمود شبستری.