سلسله قطعات درست شده است انسان همین پیکر و بدن است، این بدن هم یک دستگاه ماشینی بیشتر نیست، چیزی که هست ماشینها فرق میکند، یک ماشین ساده است، مثل ساعت دست شما؛ یک ماشین اهمیت بیشتری دارد، مثل یک هواپیما؛ یک ماشین خیلی عظیمتر است، مثل آپولو؛ و یک ماشین خیلی خیلی عظیمتر است و آن موجودهای زنده هستند و از جمله آنها انسان است. انسان یک ماشین بیشتر نیست؛ یعنی انسان را تا حد جماد پایین میآورند. از طرف دیگر دم از حیثیت انسانی میزنند.

واقعاً مضحک است! انسان وقتی مقدمه اعلامیه جهانی حقوق بشر را میخواند میبیند در آنجا دم از حیثیت انسانی میزند، میگوید ما علتالعلل سلب آزادیها و تجاوزها و خونریزیها را کشف کردیم: احترام نگذاشتن به آزادی یکدیگر. منشأ این امر چیست؟ این است که افراد بشر به حیثیت انسانی احترام نمیگزارند و ایمان ندارند. من از اینها میپرسم این حیثیت انسانی که شما میگویید، چیست؟ آخر این ماشین دیگر حیثیتش چیست؟ اگر واقعاً انسان یک ماشین است کشتنش هم مثل خراب کردن یک ماشین است. آن کسی میتواند دم از انسانیت و حیثیت انسانی و شرف انسانی بزند که بگوید: وَ لَقَدْ کرَّمْنا بَنی ادَمَ [1] ما یک کرامت مخصوصی از عالم بالا به بنیآدم دادیم. آن کسی میتواند دم از حیثیت انسانی و بشری بزند، انسان را به انسان مؤمن بکند و انسان را به خدا مؤمن بکند که دم از انّی جاعِلٌ فِی الْارْضِ خَلیفَةً [2] میزند. آن کسی میتواند از حیثیت انسانی و آزادی انسانی دفاع کند که از فَقَعوا لَهُ ساجِدینَ [3] دم

[1]. اسراء/ 70.

[2]. بقره/ 30.

[3]

. ص/ 72.